در میان کلیساهایی که در بخش جلفا اصفهان ساخته شده اند، کلیسای زیبا وانک مشهورترین است. معماری این کلیسا واقعاً چشمگیر است. شروع ساخت کلیسا وانک در سال ۱۶۰۶ شروع شد و در بین سال های ۱۶۵۵ تا ۱۶۶۴ به پایان رسید.
محال است به محله جلفای اصفهان قدم بگذارید و مسحور آن نشوید. گویی زمان به عقب باز گشته و حال و هوایی متفاوت بر فضا حاکم می شود. بنابر اطلاعات موجود، تا قبل از پایان قرن هفدهم میلادی شهر اصفهان، میزبان ۶ کلیسا بود؛ در حالی که در منطقه جلفای نو (محله جلفای امروزی) ۲۴ کلیسا وجود داشت و امروزه از آنها تنها ۱۳ کلیسا باقی مانده است.
هر کدام از این کلیساها ویژگی خاص خود را دارند اما در این میان کلیسای وانک همچون نگینی در جلفا می درخشد و شما را به درون دنیای خود می کشاند. کلیسای جامع وانک یا آمنا پرکیچ، کلیسایی تاریخی است که به زمان شاه عباس دوم تعلق دارد.
این کلیسا به عنوان مهم ترین کلیسای جلفای نو، مرکزی برای تربیت کشیش ها و خلیفه ها بوده و نقش یک حوزه علمیه مسیحی را داشته است. راهبان بسیاری در اینجا رشد کرده و پرورش یافته و به عالی ترین مقام های مذهبی رسیده اند. امروزه کلیسای وانک مرکز خلیفه گری و کانون ارتباط ارمنیان اصفهان و جنوب ایران با جهان است و نزد ارمنیان جایگاه ویژه و اهمیت بسیاری دارد.
در طول زمان، این کلیسا صحنه های تاریخی بسیاری را دیده و امروزه با به نمایش گذاشتن آثاری بی بدیل، به عنوان بزرگ ترین موزه اصفهان از آن یاد می شود.
کتابخانه این مجموعه با در اختیار داشتن اسناد و مدارک تاریخی که طی چهارصد سال جمع آوری شده اند، از مهم ترین مراکز ارمنی شناسی در دنیا به شمار می رود. فضای زیبای این کلیسا خانه ابدی تعدادی از بزرگان ارمنی را نیز در خود جای داده و این امر بر اهمیت آن می افزاید.
ویژگی های منحصر به فرد این کلیسا سبب شده تا نامش از تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ۸۵ در فهرست آثار ملی ایران نیز قرار گیرد. این تنها گوشه ای از جلوه های پر اهمیت و ارزشمند وانک به شمار می رود و بهانه ای دست تان می دهد که قدم به دنیای سرشار از آرامش آن بگذارید و محو تماشا شوید.
حالا می‌خواهیم بخش‌های مختلفی را که در طول زمان به کلیسای وانک اضافه شدند بررسی کرده و در موردشان توضیحاتی بدهیم:
یکی از بهترین موزه‌های ارامنه در کلیسا وانک قرار دارد که حدودا یک قرن پیش شخصی به نام طادئوس هونانیان آن را راه‌اندازی کرد. در موزه کلیسای وانک اصفهان اشیای مختلفی مثل نقاشی‌های تاریخی، کتب خطی و آثار قدیمی ارزشمند دیگری نگهداری می‌شوند. یکی از جالب‌ترین دیدنی‌های این موزه تار مویی است که روی آن جملاتی از تورات نوشته شده و بسیار جلب توجه می‌کند.
اگر می‌خواهید با فرهنگ ارامنه آشنا شوید، می‌تونید به کتابخانه کلیسای وانک بروید که در سال ۱۸۸۴ راه‌اندازی شد.
این کتابخانه در بخش شمالی کلیسا واقع شده و کتاب‌هایی با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال را در دل خود جای می‌دهد. به‌طور کلی در این کتابخانه ۳۰ هزار نسخه کتاب مختلف وجود دارد و غیر ارمنی‌ها با توجه به شرایط ویژه‌ای می‌توانند از خدمات کتابخانه بهره‌مند شوند.
چاپخانه کلیسای وانک اصفهان در سال ۱۶۳۰ میلادی و به دستور شخصی به نام خاچاطور کساراتسی راه‌اندازی شد. موسس این چاپخانه به همت خود و همراه‌هانش توانست وسایلی بسازد که به وسیله آن کتب و آثار مختلف را در این مکان چاپ کند.
اما با این‌حال این چاپخانه از رونق افتاد. تا این‌که در سال ۱۸۴۴ مانوک هوردانانیان دستگاه چاپ مجهزی را به این چاپخانه ارسال کرد اما با این وجود باز هم حدودا ۲۸ سال چاپخانه دست نخورده باقی ماند تا نهایتا در سال ۱۸۷۲ گریگوریس هوانسیان تصمیم به راه‌اندازی مجدد چاپخانه بگیرد.
اما در تقدیر چاپخانه کلیسای وانک چیزی جز نابودی نبود چون مخالفت‌های زیادی با این چاپخانه شد و در نهایت در دل آتش سوخت. حالا شما می‌توانید برای دیدن دستگاه چاپ آن به موزه وانک بروید.
عبادت‌گاه کلیسای وانک اصفهان شامل دو قسمت شبستان و محلی برای برگزاری مراسم‌های مذهبی می‌شود. این عبادت‌گاه با کاشی‌های رنگی جلا یافته و در بالای دیواره‌های آن نقش‌ونگارهایی زیبا از کتاب مقدس خودنمایی می‌کنند.
به قسمت شمال غربی کلیسای وانک ارامنه اصفهان که بروید بنایی خاص با معماری خارق‌العاده چشمان‌تان را به خود می‌دوزد. این بنا یادبودی از شهدای نژادکشی ارامنه است که در سال ۱۹۷۵ برای سالگرد شصتم کشتار ارامنه به وسیله عثمانیان ساخته شد. هر ساله در روز ۲۴ آوریل ارامنه به دور این سازه جمع می‌شوند و برای شهدای خود مراسم یادبود می‌گیرند.
ارامنه اصفهان برای رسیدگی به امور اجتماعی خود ساختمانی اداری در کلیسای وانک ساختند تا تمامی امور ثبتی، مثل ولادت، وفات، ازدواج، شکایت‌های مختلف یا تنظیم سند در این ساختمان توسط ارمنی‌ها انجام می‌شود. شما می‌توانید ساختمان اداری کلیسای وانک اصفهان را در قسمت جنوبی محوطه کلیسا ببینید.
منبع: سلام نو – کارناوال