استفاده مناسب از فضای پرت شهری مانند فضای زیر پل‌ها و سایر بخش‌هایی که در گذشته مورد توجه قرار نمی‌گرفت و در واقع بدون استفاده باقی مانده بود، امروزه تبدیل به دغدغه بسیاری از معماران و شهرسازان شده است. این دغدغه به زیباتر شدن شهر کمک می‌کند و فضای مناسبی برای سرگرمی شهروندان به وجود خواهد آورد. سعی می‌کنیم چندین نمونه از استفاده درست از فضای بدون استفاده شهری را به نمایش بگذاریم.
ساخت‌وسازهای شهری به منظور ارتباط بین بخش‌های مختلف شهر ساخته می‌شود تا هم بتواند کاربری خوبی داشته باشد و هم فضای شهری را با بناهای درست، متناسب و معماری زیبا پر کند. اما، نکته‌ای که در این ساخت‌وسازها وجود دارد، ایجاد فضای پرت شهری است که عملا هیچ استفاده‌ای ندارد.
زیباسازی و توجه به المان‌های زیبایی شناختی یکی از مهم‌ترین نقش‌هایی است که در شهرسازی باید در نظر گرفته شود. به این شیوه هم شهر زیبا می‌شود، هم سرگرمی و فضاسازی مناسبی برای شهروندان به وجود خواهد آمد.
یکی از بخش‌هایی که می‌تواند در شکیل‌تر کردن شهرها کمک کند و در عین حال از کمترین فضا، یک فرصت بسازد، فضای بدون استفاده مانند فضای زیر پل‌ها است که امروزه استفاده مناسب از فضای پرت شهری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به این شیوه این فضای بلااستفاده تبدیل به محیطی پویا شده است که توانسته جنبه‌های هنری در فضای شهری را افزایش دهد.
کشورهای مختلف به این ایده دست پیدا کردند که می‌توانند حتی از بی‌ارزش‌ترین چیزها یک فرصت بسازند و این ویژگی به خصوص در شهرهای بزرگ و پر رفت‌وآمد مثل دریچه‌ای رو به بهشت است که لابلای آسمان خراش‌ها فرصتی را برای زیباتر کردن شهر فراهم کند.
این پروژه در شهر Wuxiang منطقه اینژو شهر نینگبو کشور چین در مجاورت زمینی متروکه به اجرا درآمده است که از جاده آیمین در غرب شروع شده است، رودخانه هوتانگ در شرق را پوشش می‌دهد و تا مسیر شانگهوا در جنوب ادامه پیدا کرده است.
ابعاد فضا به طول 987 متر و عرض 52.8 متر است که در واقع فضای متروکه اطراف راه آهن شهر نینگبو را تبدیل به فضایی مناسب و قابل استفاده کرده است. سایت اصلی و محیط اطراف از سه خط اصلی تشکیل شده که به صورت موازی امتداد یافته‌اند. اما، مشکلی که در این شرایط وجود داشت، این بود که فضایی که بخش‌ها را از هم جدا می‌کرد، امکان تردد در شهر ووژیانگ را با مشکل روبرو کرده بود.
تیم معمار با ساخت فضایی کاربردی توانست این مشکل را برطرف کند و به این طریق شمال را به جنوب به متصل کند. سعی کرد شبکه راه‌ها را به صورت افقی و عمودی در هم ادغام کند. سایت را توسعه داده و سروسامانی به ترافیک اطراف بدهد تا با حمل و نقل منطقه مطابقت پیدا کند.
این پروژه به صورت پویا توانست مسیر جدیدی برای چشم انداز راه آهن ایجاد کند که روستاها را به مترو متصل می‌کند و میزان ترافیک منطقه را کاهش داده و درآمد راه آهن را نیز افزایش دهد. طرح استفاده شده با توجه به فرهنگ و تاریخ منطقه توسعه داده شده است.
بیشتر بدانید: 7 ایده هوشمندانه برای دیزاین پذیرایی با نور مخفی
این پروژه که در سال 2024 در شهر تورنتو کانادا انجام شده است، زیرساختی در فضای عمومی شهری است که هنر و آموزش را با هم ترکیب می‌کند تا بتواند فضای بلا استفاده را به یک فرصت تبدیل کند.
این فضا در بخش زیرین بزرگراه گاردینر واقع شده است که با ارائه راه حل‌های عملی شهروندان را با زیست بوم شناسی و نحوه مدیریت سیل به صورت عملی و زنده آشنا می‌کند.
تاسیسات استفاده شده در این گذرگاه به نحوی طراحی شده است که آب حاصل از باران را که قبلا در بزرگراه به سمت پایین روانه بود و معابر را مسدود می‌کرد را جمع می‌کند و به نحو احسنت و برنامه ریزی شده به کار می‌برد. در واقع تاسیساتی در بالا روی بزرگراه تعبیه شده است که آب باران را از بالا برای آبیاری فضای سبز زیر بزرگراه هدایت می‌کند.
در فضای زیر پل، انواع گیاهان بومی مانند بومادران، علف شیر، آگاستاشه کاشته شده است. نگهداری و فیلتر کردن آب جاری حاصل از باران امکان رخداد سیل را کاهش می‌دهد و از ورود آب آلوده حاوی آلاینده به سیستم آب شهری تورنتو جلوگیری می‌کند و یک توسعه در جهت ارتقا و اهمیت به محیط زیست است.
بیشتر بدانید: دکوراسیون تابستانی حیاط برای دورهمی های شاد فصل گرما
برای دهه‌های متمادی میدان مجیدیه کوی Mecidiyekoy استانبول به این دلیل که در زیر گذرگاه حمل و نقل شهری قرار گرفته بوده مثل یک سیاهچاله عمل می‌کرده است و از تمام زیبایی‌های شهری تنها ترافیک شدید شهری، سروصدا، دود اگزوز خودروها نصیب این میدان می‌شده است.
توسعه این میدان یکی از اهداف گسترش شهرداری استانبول بوده است تا بتواند محیطی زیباتر بسازد که با معماری معاصر دیزاین شود. گروه معماری KAAT، تصمیم به احداث دو ساختمان در این فضای پرت کردند. یکی نمایشگاه و دیگری کتابفروشی است تا به این طریق بر بازسازی فرهنگی میدان مجیدیه کوی تاکید کنند.
اگرچه که جایگاه هر دو بنا طوری است که قاعدتا باید ارتعاش خودروهای عبوری از روی اتوبان را حس کنند. اما، مهندسان سازه توانستند با استفاده از فولاد پیشرفته بنایی را بسازند که در مقابل این لرزش‌ها و نویز بیرون مقاوم باشند.
کتابفروشی ساخته شده در زیر این گذرگاه، در ابعادی به مساحت 450 متر مربع بنا شده است و نمای شیشه‌ای 360 درجه آن با کمک درهای شیشه‌ای کشویی تزیین شده است. این ویژگی یک پوئن مثبت هم برای اعضای داخل کتابفروشی و هم عابران است که می‌توانند از همان بیرون نگاهی به داخل کتابفروشی بیاندازند.
استفاده مناسب از فضای پرت شهری این امکان را برای شهروندان فراهم می‌کند تا زندگی راحت‌تری داشته باشند. به‌طور مثال، روگذر هانام که مرکز سئول را به بخش جنوبی رودخانه هان متصل می‌کند، منطقه هانام را به دو بخش کاملا متفاوت تقسیم کرده است.
در سمت خیابان ایتاوون پر از شلوغی، سرگرمی و فضای سبز کافی است. اما، جای مخصوص نشستن یا عبور عابر پیاده در این بخش وجود ندارد و فضای زیر پل تبدیل به یک فضای متروکه و غیر قابل استفاده شده بود که کسی از آنجا عبور نمی‌کرد.
این کمبودها، طراحان را به فکر فرو برد که بتوانند فضایی کاربردی برای این بخش درست کنند تا افراد بتوانند با خیال راحت از آن استفاده کنند. به همین جهت، 9 سازه گلبرگ شکل در زیر این روگذر تعبیه شد. به علاوه، کافه، سرویس بهداشتی و ایجاد فضایی برای نشستن نیز به آن اضافه شد.
ساختار گلبرگ‌ها بال‌هایی به قطر 6 متر دارند که تصوری مصنوعی با الهام از طبیعت را در فضایی پرت ایجاد کرده‌اند. استفاده از لامپ‌های LED در میان سازه‌ها این حس را تداعی می‌کند که گویا از بین جنگلی عبور می‌کنید که تلالو آفتاب گاهی صورت شما را نوازش می‌کند. در طول شب نیز حسی همچون قدم زدن بین ستارگان را دارد.
کافه‌ای که در این محل ساخته شده است، به شکل یک جعبه شش ضلعی شیشه‌ای است که فضایی برای استراجت عابران فراهم کرده است تا در زمان انتظار برای رسیدن اتوبوس بتوانند کمی استراحت کنند.
بیشتر بدانید: نحوه تغییر دکوراسیون مغازه؛ نکات مهم + ترفندها
این پروژه در سال 2023 در ابعادی به وسعت 1001 متر مربع در Eungbong-dong در شهر Seongdong-gu سئول در کره جنوبی به اجرا درآمد که فضای پایین یک پل را به بهشتی برای عابران تبدیل کرده است.
این پل در یک مرکز مسکونی واقع شده است که آپارتمان‌هایی دور آن را پوشانده است که به جانگ نانگ چئون متصل هستند. انتهای پل به مسیری بن بست ختم می‌شد که به دلیل شیب زیاد پل بسیار تاریک و ترسناک شده بود که هیچ شهروندی رغبت رفتن به این بخش را نداشت.
اما، با بکارگیری طرحی بسیار زیبا این محل تبدیل به یکی از مکان های عمومی و جاذبه‌های شهر شد. با استفاده از اشکال هندسی سمبلیک سعی کردند، دکوراسیون فضا را با استفاده از نورپردازی مناسب تزیین کنند.
فضای زیر پل به بخش‌های کوچکی تقسیم شده است. اما، سقف آن با اجسامی تزیین شده که نور کافی را به محیط بتابانند و آن فضای تاریک را از یاد همه ببرند.
انتخاب درست و هوشمندانه در تزیین شهر و شهرسازی درست می‌تواند بخش‌های متروکه شهر را تبدیل به یک جاذبه شهری کند و باعث تحول روحیه ساکنان منطقه و شادی آن‌ها شود. با تمرکز و الهام از طرح‌های مختلف می‌توان در نقاط پرت یا بلااستفاده سطح شهرهای داخل کشور طرح‌های اساسی و کاربردی به اجرا در آورد. استفاده مناسب از فضای پرت شهری منجر به زیبایی شهر و تغییر روحیه شهروندان می‌شود.