فرادید: در این مطلب، پنج نمونه از بهترین و تازه‌ترین پروژه‌های زیرزمینی، از جمله کارهای بیگ، اِسنوهِتا و هیروشی سَمبوئیچی را گردآوری کرده‌ایم.
برخی از این نمونه‌ها دائمی هستند، برخی دیگر اجرای موقت، اما همه آن‌ها ارزش معرفی شدن دارند.
معماران بلژیکی برنده طراحی این اِنوتکا یا انبار در ماتِرا در جنوب ایتالیا شدند. ماتِرا که گفته می‌شود یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است، به خاطر غارنشینی‌هایش مشهور است. این انبار که در یکی از این فضاهای باستانی تعبیه شده، دارای رنگ‌های سبز زمردی در چراغ‌ها و یک میز چوبی چندطبقه در تضاد با پس‌زمینه‌ای تک‌رنگ است که در آن، کاشی‌های کف سفالی با طرح‌های شاه‌ماهی با دیوارهای سنگی کم‌رنگ کارست هماهنگ شده‌اند.
مرکز بین‌المللی غارنگاره در مونتیناک فرانسه به بازدیدکنندگان فرصت بازدید از «کلیسای سیستین ماقبل تاریخ» را داده، غارنگاره‌های لاسکو که ۲۰۰۰۰ سال قدمت دارند. خود موزه که بین دامنه‌ای جنگلی و مزارع دره ویزر ساخته شده، ساختاری دندانه‌دار با یک ورودی دارد که مانند منظره‌ای کوهستانی برافراشته شده است. معماران اسنوهرتا و اِس‌آراِی با همکاری کاسون‌مان صحنه‌نگار برای ساخت موزه‌ای کل‌نگر که کپی غارها باشد، کار کردند و این سازه را از طریق اسکن لیزری سه‌بعدی و فناوری‌های ریخته‌گری پیشرفته ساختند.
این خانه در سینت مارتنز لاتم در بلژیک، یک زیرزمین دارد که ایده مرد غارنشین را به سطحی بالاتر و فراتر از آن برده است. پلان طبقه باز آن که شبیه لانه یک ابرشرور است شامل غرفه دی‌جی، کابینت لعاب‌دار، نیمکت‌های راحتی دراز و فضایی برای پارک سه خودروی منحصر به فرد مالک می‌شود. این فضای تاریک از بیرون، از طریق یک پنجره بزرگ که منظره‌ای رو به اعماق استخر دارد، نور کمی دریافت می‌کند.
در ساحل بلاوند، در دانمارک، بیار اینگلز یک پناهگاه آلمانی از جنگ جهانی دوم را به یک مجموعه فرهنگی جدید تبدیل کرده که شامل گالری‌ها و نمایشگاه‌هایی می‌شود که به دیوار اقیانوس اطلس و سواحل دانمارک اختصاص دارد. این موزه به صورت مجموعه‌ای از برش‌های دقیق در تپه‌های شنی شکل گرفته و فرم‌های ظریف آن از بتن، فولاد، شیشه و چوب ساخته شده تا با سنگر بتنی یکپارچه در تضاد باشد. هر یک از چهار گالری زیرزمینی آن به لطف دیوارهای شیشه‌ای با شش متر ارتفاع پر از نور است.
معمار ژاپنی هیروشی سامبویچی، موزه‌ی سیستِرنرن در کپنهاگ که تا فوریه ۲۰۱۸ در معرض نمایش بود را با این چیدمان فرازمینی پر کرده که نخستین نمایشگاه بزرگ سامبویچی خارج از ژاپن است. این موزه که قبلاً یک مخزن آب زیرزمینی بوده، اکنون مملو از نور طبیعی و پوشش گیاهی است و مجموعه‌ای از پل‌های پیاده‌روی از چوب سرو را اضافه کرده تا راهنمایی برای بازدیدکنندگان به چیزی باشد که معمار آن را «سفر در دریای زیرزمینی نور و تاریکی» نامیده است.