سهراب سپهری نقاش و شاعر ایرانی، 15 مهرماه سال 1307 در کاشان متولد شد. او در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعر نیمایی خود را به نام مرگ رنگ منتشر کرد. در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت کرد و دومین مجموعه اشعار خود را با عنوان زندگی خواب‌ها منتشر کرد. سهراب در سال ۱۳۵۸ به سرطان خون مبتلا شد، برای درمان به انگلستان رفت، اما متاسفانه بیماری‌اش پیشرفت زیادی کرده بود. در نهایت غروب 1 اردیبهشت ۱۳۵۹ در بیمارستان پارس تهران به علت بیماری سرطان خون درگذشت. خانه سهراب سپهری در اواخر عمرش در محله گیشای تهران قرار داشت.
در این مطلب با خانه سهراب سپهری در سال‌های آخر زندگی‌اش، جایگاه ابدی و خلوتگاه او در کاشان به‌نام شاسوسا آشنا خواهید شد، همچنین معماری آن بررسی می‌شود. پس در ادامه با ما در چیدانه همراه باشید.
خانه‌اي كه سهراب سپهري سال‌هاي آخر عمرش در آن زندگی می‌کرد، در محله گيشای تهران، خيابان 24، پلاك 35 قرار داشت. خانه‌اي دوطبقه که در اوايل دهه 50 ساخته شده بود و امروز گویی در حال تخريب است. سال‌‌هاست هيچ‌كس ساكن خانه سهراب نيست. به گفته خواهر سهراب، اتاق سهراب در طبقه دوم خانه محله گيشا بود: “ما در تهران خانه‌اي داشتيم كه در طبقه پايين آن مادرم همراه با برادر بزرگ‌ترم زندگي مي‌كردند. سهراب اتاقي در طبقه دوم داشت و من که مي‌خواستم تمرين موسيقي كنم، اتاق كوچكي روي خانه ساختم. بنابراين فقط هنگام شام و ناهار يكديگر را مي‌ديديم."
مطلب پیشنهادی: خانه صادق هدایت، موزه‌ای که دایر نشد!
صحن امامزاده سلطان علی بن محمدباقر در روستای مشهد اردهال واقع در اطراف کاشان، میزبان ابدی سهراب سپهری است. ابتدا یک کاشی فیروزه‌ای در محل دفن سهراب سپهری نصب شد، سپس با حضور خانواده‌اش سنگ سفید رنگی جایگزین آن شد. که رویش قسمتی از شعر “واحه‌ای در لحظه" از کتاب حجم سبز با خطاطی رضا مافی حکاکی شده" به سراغ من اگر می‌آیید، نرم و آهسته بیایید، مبادا که ترک بردارد، چینی نازک تنهایی من." در مهر ۱۳۸۴، این سنگ با بی‌دقتی کارگران و به‌علت سقوط مصالح ساختمانی شکست و با سنگ سفید رنگ دیگری که سعی شده بود شبیه سنگ قبلی باشد، تعویض شد. در ۲۹ اسفند ۱۳۸۷، سنگ بزرگ‌تر سیاه‌رنگی روی سنگ سفید نصب شد.
شاسوسا نام الهه‌ای و در زبان سانسکریت به‌معنی معشوقه اساطیری و تعبیر دیگر فرمانده و حاکم است. شاسوسا برای دوست‌داران شعرهای سهراب، آشناست. معانی بسیاری برای کلمه شاسوسا در شعر سپهری گفته شده، مانند تکامل، نام خداوند اما در واقع شاسوسا بنایی است که خلوتگاه سهراب بوده و به خلوتگاه سهراب سپهری مشهور است. در شمال کاشان با فاصله 5 دقیقه در میان کویر، به مقبره‌ای بسیار کهن به‌نام شاسوسا می‌رسید. ﺳﻬﺮﺍﺏ ﺳﭙﻬﺮﯼ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ، ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ. یک اتاق بسیار بزرگ که در اطراف آن، شن و ماسه طلایی رنگ و خاک نیمه سرخ دیده می‌شود. امروز مزارع صیفی‌جات و باغ‌ها، شاسوسا را محاصره کرده‌اند.
مطلب پیشنهادی: اتاق کار محمدرضا شجریان خسرو آواز ایران در “دل‌آواز"
ريیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل در 4 اردیبهشت 1395 درباره شاسوسای سهراب سپهری گفته: این بنای تاریخی متعلق به دوره ایلخانی با ساختار چهار طاقی از خشت و گل ساخته شده است. این مكان خلوتگاه سهراب سپهري شاعر معروف كاشاني مشهور است. شاسوسا در میان زمینی محصور با دیوار گلی به‌وسعت 1100 مترمربع قرار دارد كه براثر نزولات جوي و عدم رسیدگی، فرسايش يافته و قسمت‌هاي زيادي از بنا فروريخته است.
بنای تاریخی شاسوسا در ابتدا نوعي معبد بود اما با گسترش اسلام مراسم روضه‌خوانی، پخت و توزيع نذري در آن انجام مي‌شد. تا 30 سال پيش آب قنوات مجموعه شاسوسا جاري بود اما حفر چاه‌های ﻋﻤﯿﻖ ﻭ ﻧﯿﻤﻪ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ کاشان، ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ بی‌رویه ﺍﺯ آب‌های زیرزمینی در ﺳﺎﻝهاي ﺍﺧﯿﺮ و كاهش ﺳﻄﺢ ﺁﺏهاي زیرزمینی بر خشك‌شدن و فروريختن ديواره‌هاي بنا تاثر زيادي داشته است. اگر هرچه سريع‌تر به اين بنا رسيدگي نشود تا چند سال آينده اثري از آن باقي نخواهد ماند. بنای تاریخی شاسوسا 25مرداد سال 1379 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
محل زندگی و خانه سهراب سپهري، شاعر و نقاش معاصر ایرانی در سال‌هاي آخر عمرش، در محله گيشای تهران، خيابان 24، پلاك 25 قرار داشت. خانه‌اي دوطبقه که در اوايل دهه 50 ساخته شده بود که حالا هیچ‌کس در آن ساکن نیست. روستای مشهد اردهال واقع در اطراف کاشان، میزبان ابدی سهراب سپهری است. بنای تاریخی به‌نام شاسوسا، متعلق به دوره ایلخانی که به‌صورت چهار طاقی از خشت و گل ساخته شده، خلوتگاه سهراب سپهري شاعر معروف كاشاني مشهور است. با معماری این بنای تاریخی آشنا شدید.
برای آشنایی با دیگر بناهای تاریخی در ایران و معماری بی‌نظیرشان مطلب تکیه معاون الملک؛ مشهورترین اثر قاجاری در کرمانشاه را از دست ندهید.