همه ایتالیا را به دلایل مختلفی از جمله هنر، معماری و حتی غذاها و دسرهای خوشمزه آن می‌شناسیم. اما شاید به جرات بتوان گفت که میان همه جاذبه‌های توریستی ایتالیا، چشمگیرترینشان برج کج پیزاست.
این برج که در زبان ایتالیایی به آن «تور پندنته دی پیزا» می‌گویند، به عنوان یک برج ناقوس‌دار شناخته می‌شود. ساخته شدن این برج تقریبا دو قرن به طول انجامید و کج شدن آن بدون شک حاصل پی ضعیف آن و سست بودن خاک منطقه است و در واقع اشتباه انسانی در محاسبات ساخت این بنا سبب شد که برج پیزا به یکی از جذاب‌ترین مناطق توریستی دنیا تبدیل شود.
در سال ۱۱۷۲ میلادی یک بیوه پولدار ایتالیایی که برتا دی برناردو نام داشت، به خواست خود پولی برای ساخت یک برج ناقوس‌دار و خرید سنگ‌های آن باقی گذاشت؛ برجی که به دلیل کج شدن آن در مراحل ساخت به یکی از عجایب دنیای قدیم تبدیل شد. در سال ۱۹۸۷ این برج در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
نخستین چیزی که درمورد برج پیزا به ذهن می‌آید، آن است که چه کسی این برج عظیم را بنا کرده و چرا این برج کج شده است. درمورد معمار اصلی برج پیزا در طول چند دهه بحث‌های زیادی وجود داشت. می‌گویند معمار این برج، بونانو پیزانو نام داشت. وی در سال ۱۱۷۳ میلادی شروع به ساختن برج کرد. اما در سال ۱۱۷۸ زمانی که برج به طبقه سوم رسیده بود، مجبور شد که ادامه کار را متوقف کند زیرا برج شروع به خم شدن به سوی زمین کرده بود.این بهایی بود که برج پیزا به دلیل خاک سست و ضعیفی که بر آن بنا شده بود و همچنین پی ضعیف خود، باید می‌پرداخت. زاویه کج شدن برج در آن هنگام حدود ۹۷/۳ درجه بود.
به این ترتیب کار روی این برج برای حدود ۹۰ سال متوقف شد. برج به وسیله جیووانی دی سیمونه و توماسو سیمونه تکمیل شد. وقفه‌ای که در ساخت برج پدید آمد در واقع به مستحکم شدن این بنا کمک کرد. در این مدت، خاک منطقه فرو نشسته و به عبارت دیگر برج پیزا در خاک فرو رفته بود.
هنگامی که پیزانو مشغول ساخت سه طبقه اول برج بود، کجی برج به سمت جنوب غربی بود. اما کار روی چهار طبقه بعدی سبب تغییر جهت کجی برج به سمت جنوب شرقی شد. علت این امر آن بود که به دلیل وضعیت خاص برج، مهندسان باید چهار طبقه بعدی را طوری می‌ساختند که یک طرف بلندتر از طرف دیگر باشد و همین امر سبب کج شدن برج پیزا به سمت مخالف شد.
برج کج پیزا وزنی حدود ۱۴ هزار و ۷۰۰ تن دارد و از ۲۹۴ پله تشکیل شده است. این برج به صورت عمودی طراحی و با استفاده از سنگفرش، موزائیک شده است و ستون‌ها و پایه‌های آن به صورت استادانه‌ای تراشیده شده‌اند. این برج چشم‌انداز بسیار وسیع و زیبایی از شهر پیزا- که در آن واقع شده است- به بازدیدکنندگان می‌دهد. جیووانی دی سیمونه ساختن این برج را در سال ۱۲۷۲ میلادی دوباره آغاز کرد و در سال ۱۲۹۲ جیووانی میزان انحراف برج را با یک شاقول اندازه‌گیری کرد.
گفته می‌شود که این برج در سال ۱۳۶۰ میلادی زمانی که به این بنا یک تالار ناقوس‌دار اضافه شد، کامل شد. این کار توسط توماسو پیزانو انجام شد. وی آخرین و مهم‌ترین اصلاحات هندسی را درمورد بنا انجام داد و برج ناقوس‌دار را به بالای آن اضافه کرد و به این ترتیب برج پیزا به هشت بخش تقسیم شد. در این برج هفت ناقوس وجود دارد و این ناقوس‌ها به شکلی نصب شده‌اند که به هنگام نواختن، نوای موسیقی زیبایی از آنها به گوش می‌رسد.
ارتفاع برج پیزا به ۵۵ متر می‌رسد و در خلال جنگ جهانی دوم آلمان‌های نازی از آن به عنوان برج دیدبانی استفاده می‌کردند. در همین هنگام بود که تصمیم یک افسر ارتش آمریکا درمورد حمله نکردن به برج، این بنای ارزشمند را از خطر نابودی نجات داد.
قبل از شروع کار مرمت برج در سال ۱۹۹۰ میلادی، میزان زاویه کجی آن ۵/۵ درجه بود. پس از کامل شدن مراحل ترمیم به ۹۹/۳ درجه رسید. البته سال‌ها پیش از شروع عملیات مرمت در دهه ۹۰ میلادی، یک مهندس ایتالیایی با حفر ۳۶۱ سوراخ به سمت پایه بنا، از کج شدن بیشتر برج جلوگیری کرد. وی این سوراخ‌ها را با ملات پر کرد.
اضافه کردن ۶۵۰ تن سرب به بخش شمالی ساختمان در سال ۱۹۹۳ هم این بنا را برای مدتی از کج شدن بیشتر نجات داد. در سال ۱۹۹۵ کوششی برای وسیع‌تر کردن پی زیر بخش جنوبی ساختمان انجام گرفت و زمین با استفاده از نیتروژن مایع، بی‌حرکت و مستحکم شد و در واقع با این کار، از حرکت کردن زمین جلوگیری به عمل آمد. پس از آن برای مستحکم کردن بیشتر بنا، سنگ‌ها از روی برج به منظور کار گذاشتن میله‌های فلزی در درون برج برداشته شدند. نکته‌ای که هنگام انجام این کار در نظر گرفته نشد، آن بود که این سنگ‌ها جزو پی اصلی ساختمان هستند و برداشتن آنها فاجعه‌ای به دنبال خواهد داشت.
به همین دلیل برج در عرض یک شب به اندازه‌ای کج شد که قاعدتا این اتفاق باید در عرض دو سال می‌افتاد. برای حل این مشکل، بلافاصله ۲۵۰ تن سرب اضافه شد، اما این کار هم کمکی نکرد. سرانجام یک پروفسور انگلیسی این نظریه را پیشنهاد کرد که به جای تلاش برای قوی‌تر کردن آن قسمت از برج که پایین‌تر قرار دارد، بهتر است که خاک از زیر بخش بلندتر برج برداشته شود.
این کار در سال ۱۹۹۹ میلادی آغاز شد، عملیات خاکبرداری به آهستگی انجام می‌شد تا برج پیزا دچار یک شوک ناگهانی نشود. کار در سال ۲۰۰۱ کامل و بنای برج حدود ۱۶ اینچ صاف‌تر شد و به موقعیتی بازگشت که در سال ۱۸۳۸ داشت.
با توجه به گفته مهندسانی که کار مرمت برج پیزا را بر عهده داشته‌اند، کج شدن این برج از سال ۲۰۰۸ متوقف شده است. این بنای زیبا برای مدت زمان ۲۰۰ سال ثابت و مستحکم خواهد ایستاد. این میزان با استفاده از مطالعات دقیق و تکنولوژی پیشرفته برآورد شده است.
منبع: همشهری سرنخ