قدمت قلعه فورگ در خراسان جنوبی به دوران نادرشاه افشار یا به عبارتی ۳ قرن پیش می‌رسد و این قلعه در دل خود داستان‌های زیادی دارد به طوری که آن را بعد از قلعه الموت در استان قزوین مهمترین مقر اسماعیلیان می‌دانند.
قلعه فورگ، ارگی در روستای فورگ از توابع شهرستان درمیان در شرق بیرجند است. وجود مناطق کوهستانی سبب شده پای فرقه اسماعیلیه به این منطقه باز شود تا برای دفاع از خود، قلعه‌های مرتفع و مستحکمی بسازند.
قلعه فورگ که در حال حاضر به بنایی تاریخی تبدیل شده. دیوارهای کوتاه و مسیری طولانی و پیچ در پیچ دارد و درختچه‌های زرشک هم پای قلعه است. تاریخ ساخت این قلعه در کتاب «دیوان لامع» نوشته محمد رفیع بن عبدالکریم درمیانی، سال ۱۱۶۰ هجری قمری ذکر شده. قلعه فورگ بعد از قلعه الموت، مهمترین مقر حضور اسماعیلیان به حساب می‌آمده و در این محل فداییان مطلق را تحت تعلیم و آموزش‌های مخصوص قرار می‌دادند. فداییان مطلق گروهی بودند که حتی اسم نداشته و پس از ترک قلعه برای انجام ماموریت نام‌شان عوض می‌شد و به اسم مستعار برای قتل دشمنان فرقه اسماعیلیه می‌رفتند.اساس تعلیم فداییان به این صورت بود که بتوانند دشمن را غافل‌گیر کرده، یک یا دو ضربه کارد به او زده و قبل از این که دیگران به خود بیایند، ناپدید شوند. بیشتر فعالیت فرقه اسماعیلیه، مبارزه با خلافت عباسی، دولت سلجوقی و مغول‌ها بود. سرانجام دولت اسماعیلی‌های الموت پس از دو قرن حکومت، با حمله هولاکو خان مغول از بین رفت.
فضاهای داخلی قلعه از شرق به غرب شامل ۳ قسمت است که قسمت اول، محل زندگی خدمه انبار آذوقه و محل نگهداری احشام است. قسمت دوم، محل زندگی نظامیان و نگهبانان و محل نگهداری تدارکات نظامی و سومین قسمت که مهمترین بخش قلعه است، محل زندگی حاکم و اطرافیانش بوده. قلعه ۱۸ برج داشته که اکنون تعدادی از آنها باقی مانده است. مصالح به کار رفته در ساخت قلعه بیشتر سنگ، آجر و خشت است. این قلعه بر بالای صخره‌ای سنگی پس از قرون متمادی همچنان در تاریخ بیرجند قامت خود را استوار نگهداشته است، هم‌چنین بر بلندای حصار و برج‌ها، سازه‌های کنگره‌داری و منافذی(تیرکش) برای دیده‌بانی و دفاع دارد. قلعه در چند مرحله بازسازی شده و بر وسعت آن افزوده شده است.
منبع: همشهری آنلاین