میدان شهرداری رشت، یکی از مشهورترین جاذبه‌های گردشگری شهر رشت است. این میدان مانند خیابان‌های اروپای شرقی به نظر می‌رسد، در مرکز شهر قرار دارد و خیابان‌های منتهی به آن کاملا سنگ فرش شده‌اند. ساختمان‌های میدان معماری فوق‌العاده منحصربه‌فردی دارند و سبک معماری آن‌ها از نئوکلاسیک اروپا الهام گرفته شده است. در این میدان ساختمان عمارت شهرداری رشت با معماری فوق‌العاده‌اش خودنمایی می‌کند.
در این مطلب معماری و تاریخچه ساختمان فوق‌العاده کاخ شهرداری رشت و مکانی که در آن قرار گرفته یعنی میدان شهرداری شهر و بررسی خواهد شد. پس در ادامه با چیدانه همراه باشید.
میدان شهرداری با قدمت یک قرن در مرکز شهر رشت قرار دارد. این میدان به سبک پلازاهای اروپای شرقی، مرکز گردهم‌آیی مردم و گردشگران است. معماری این میدان و ساختمان‌های اطراف آن از معماری خیابان نوسکی شهر سن پترزبرگ روسیه الهام گرفته است. نورپردازی زیبای ساختمان‌های اطراف میدان، جلوه خاصی به میدان در هنگام شب می‌بخشند. مجموعه ساختمان‌های اطراف میدان مانند کاخ شهرداری رشت، کتابخانه، اداره پست، هتل ایران و برج ساعت هم در دوره پهلوی ساخته شده‌اند.
ساختمان کاخ شهرداری یا عمارت شهرداری رشت بین سال‌های ۱۲۸۶ تا ۱۳۰۵ خورشیدی به دستور اداره بلدیه رشت، در ضلع غربی میدان شهرداری ساخته شد. طراحی و ساخت ساختمان شهرداری توسط آرتم سرداراف معمار ارمنی، آلمانی مقیم رشت انجام شد. معماری این ساختمان هیچ شباهتی به ساختمان‌های ایرانی ندارد و سبک معماری آن از نئوکلاسیک اروپا الهام گرفته است. برخی معماران نیز این بنا را متاثر از سبک‌های روسی، به خصوص شهر سن پیترزبورگ می‌دانند.
دیوارهای کاملا سفید، نرده و پنجره‌های چوبی، پله‌های باریک و بلوک‌های بزرگ از مشخصات اصلی این ساختمان به حساب می‌آیند. زمین ساختمان بلدیه تپه بود. روی این تپه هم یک بقعه به نام آقاسیدابوجعفر قرار دادشت که در حیاط عمارت شهرداری مقبره او ساخته شد. کاخ شهرداری رشت دارای یک برج ساعت است که هر نیم ساعت گذشت زمان را به مردم اطلاع می‌دهد.
در زمان تصدی حاج میرزا خلیل آقا، ساختمان کنونی شهرداری رشت هنوز ساخته نشده بود و اداره بلدیه در محل ساختمان “خوشتاریا" مستقر بود. کاخ بلدیه یا شهرداری رشت روز چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ به مناسبت تاجگذاری پهلوی اول در میدان شهرداری افتتاح شد و اداره بلدیه به این ساختمان منتقل شد. در سال ۱۳۰۸ نیز با آگهی در روزنامه‌ها برای طرح جاگذاری ساعت روی ساختمان دیده‌بانی شهرداری رشت اقدام شد.
اما واهانیان که مقالات بسیاری در زمینه تاریخ شهر رشت نوشته، در مورد عمارت تاریخی شهرداری رشت می‌گوید: “این ساختمان در پاییز سال ۱۳۰۲ کلنگ‌اش به زمین زده شد و مهندسی ارمنی به نام آرتم سرداراف که از ارامنه مقیم شهر رشت بود کار طراحی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت. حدودا پنج سال پیش از ساخت این بنای تاریخی، شهر رشت چند بار بین بلشویک‌ها و نیروهای دولتی دست به دست شد. در چهارم اردیبهشت ۱۳۰۵ ساختمان تکمیل و تحویل داده شد و افتتاح گردید. اداره بلدیه از اول فروردین ماه سرداراف را به سمت مهندس بلدیه رشت با ماهی هفتاد تومان حقوق استخدام نمود که هفته‌ای سه روز در بلدیه شعبه ساختمان (یعنی واحد عمران) حاضر و وظایف خود را ایفا نماید."
زلزله مهیب و ویرانگر گیلان در سال ۱۳۶۹ به این ساختمان آسیب زد، اما چندی بعد، توسط روبرت واهانیان به صورت سابق بازسازی شد. این عمارت زیبا از ابتدا تاکنون به عنوان ساختمان شهرداری رشت مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه با تقسیم شهر رشت به ۵ منطقه، این بنا به عنوان شهرداری مرکزی شهر رشت مشغول به کار است و بخشی از این ساختمان به موزه تبدیل شده.
در جشن 100 سالگی شهرداری رشت در سال ۱۳۸۶ همزمان با کلنگ‌زنی ساختمان جدید شهرداری مرکز در میدان گیل وعده ایجاد موزه بلدیه و مرکز اسناد شهرداری رشت در کاخ شهرداری رشت داده شد. در اجلاس مجمع مشورتی کلانشهرها در تیرماه ۱۳۹۳ قرار بر ساخت موزه بلدیه و مرکز اسناد در کاخ شهرداری رشت و ایجاد موزه هنرهای معاصر در ساختمان هتل ایران و موزه مشروطه گیلان در یکی از خانه‌های قدیمی رشت یا عمارت کلاه فرنگی شد. با توجه به عدم اتمام ساخت مجتمع مدرن شهرداری و شورای شهر رشت این کاخ هنوز تبدیل به موزه بلدیه و مرکز اسناد شهرداری رشت نشده است.
میدان شهرداری همچنان و با گذشت نزدیک به ۱۰۰ سال میزبان شهرداری رشت است و با مجموعه برج ساعت، موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. عمارت شهرداری رشت با سبک معماری و طراحی اروپایی یا روسی‌اش در این میدان خودنمایی می‌کند.
برای آشنایی با معماری دیگر بناهای تاریخی ایران مطلب زیباترین باغ‌های تاریخی تهران را از دست ندهید.