باستان‌شناسان به همراه دانشجویان دانشگاه زابل در طی کاوش آموزشی “تپه پیرزال سیستان"، علاوه بر اشیاء ۴۳۰۰ ساله، بقایای معماری به قدمت حدود ۴۵۰۰ سال را کشف کردند. این بقایای معماری، یک خانه و کوچه‌ای که از وجود خانه‌های دیگر خبر می‌دهد، را شامل می‌شود.
برای آشنایی با موقعیت و تاریخچه تپه پیرزال سیستان، بقایای معماری خانه‌ای 4500 ساله، یک کوچه و اشیائی که در این تپه باستانی اخیرا کشف شده، با ادامه این مطلب از چیدانه همراه باشید.
تپه پیرزال در ۶۰ کیلومتری جنوب زابل در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. و در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این تپه در سال ۱۴۰۲ از طرف دانشگاه زابل برای آموزش دروس عملی باستان شناسی به دانشجویان این رشته در دانشکده هنر و معماری، برای فصل دوم کاوش شد. که مهم‌ترین یافته‌های این کاوش، یک سازه معماری متعلق به دوره چهارم عصر مفرغ سیستان، حدود ۲۵۰۰ تا ۲۳۰۰ پیش از میلاد، بود. که شامل بقایای ساختمانی خانه‌ای 4500 ساله در لایه اول این محوطه است.
حسین سرحدی، عضو هیأت علمی دانشگاه زابل که سرپرستی فصل دوم کاوش آموزشی دانشگاه زابل در تپه پیرزال سیستان را بر عهده داشت. گاه‌نگاری محوطه پیرزال را بر اساس یافته‌های سطحی، به دوره چهارم IV شهر سوخته یعنی 2300 سال قبل از میلاد نسبت داده است. همچنین درباره جزئیات کشف بقایای معماری متعلق به دوره چهارم عصر مفرغ سیستان گفته است: این معماری شامل بقایای ساختمانی یک خانه در لایه اول این محوطه است. این خانه از تعدادی اتاق در حاشیه جنوبی یک حیاط مرکزی تشکیل شده است.
سرحدی اضافه کرد: کاوش‌های اخیر نشان‌دهنده وجود یک کوچه است که احتمالا این ساختمان را به ساختمان‌ها یا خانه‌های دیگر مرتبط می‌کرده است. بقایای این کوچه در ضلع شمالی کارگاه شماره ۳، نشان از توسعه ساخت‌وساز در دوره آخر عصر مفرغ در سیستان دارد.
باستان شناسان در این فصل، در حین کاوش در کارگاه شماره ۳ به ابعاد ۱۰ در ۱۰ متر، سفال‌هایی متعلق به حدود ۴۳۰۰ سال پیش و همچنین اشیاء گلی شامل پیکرک‌ها و اشیاء شمارشی کشف کردند. همچنین اشیائی را در رابطه با مدیریت کالا و نظام داد و ستد محلی کشف شد که ارتباط استقرار در این مکان را با سایر محوطه‌های اطراف برقرار می‌کرد. به گمان باستان شناسان، این کالاهای مبادلاتی شامل ظروف سنگی، حیواناتی مانند گاو، گوسفند، گندم و دیگر ملزومات زندگی در آن دوران بوده است. به نظر آن‌ها، مبادله اشیاء سنگی چون پیکَرَک‌ها و ظروف مرمری در این تپه از رونق خوبی برخوردار بوده است.
سرحدی درباره اهمیت این تپه باستانی گفت: بنا به یافته‌های سطحی در تپه پیرزال، به نظر می‌رسد “پیرزال" یکی از بزرگترین تپه‌های متعلق به فاز انتهایی عصر مفرغ در سیستان است. که تاریخ و کیفیت آن هنوز از مسائل مورد بحث باستان‌شناسی جنوب شرق ایران به شمار می‌رود.
تاریخچه و اهمیت تپه پیرزال سیستان و کشف بقایای معماری خانه‌ای 4500 ساله و اشیاء مبادلاتی در این محوطه باستانی از نظر باستان‌شناسان بررسی شد. این کشف جالب در طی کاوش آموزشی “تپه پیرزال سیستان" توسط اساتید و دانشجویان رشته باستان‌شناسی دانشگاه زابل انجام شد. بنابر یافته‌ها گویی این محوطه باستانی یکی از بزرگترین تپه‌های متعلق به اواخر عصر مفرغ سیستان است.
برای آشنایی با دیگر بناهای تاریخی ایران با قدمت کمتر مطلب معماری اروپایی عمارت شهرداری رشت، شاهکار معماری 100 سال پیش! را از دست ندهید.