خلاقیت یکی از ابعاد مهم خلق یک اثر هنری و یا معماری است. هر چه خلاقیت طراح بیشتر باشد، زیبایی و اصالت اثر بیشتر خواهد بود. از آنجایی که هر اثر معماری قرار است پاسخی به یک نیاز باشد، اگر خلاقیت در معماری وجود نداشته باشد، شاهد ساختمانها و فضاهایی تکراری خواهیم بود که فضا را کسالت آور خواهند کرد.
معماری ترکیبی از علم و هنر است، ترکیب این دو در کنار هم یعنی خلق آثاری منحصر به فرد که نیاز به خلاقیت دارد. خلاقیت یک فرایند ذهنی است، مرکب از قدرت ابتکار و انعطاف پذیری که هدف آن تولید یک محصول ارزشمند، کاربردی و نوآورانه است. خلاقیت ذهن را به چالش میکشد و هر دو نیمکره ذهن را به چالش میکشد در نتیجه سطح یادگیری را افزایش میدهد. دو اصل مهم عشق به کار و میل به تازگی که در معماران خلاق وجود دارد، باعث رهایی از طرحها و ایدههای تکراری میشود و خلاقیت در معماری را به وجود میآورد.
افراد خلاق ویژگیهای مختلفی دارند که آنها را از افراد عادی متمایز میکند. ویژگیهای بسیاری را برای آن میتوان نام برد، ولی مهمترین ویژگیهای معماران خلاق عبارتند از:
احتمالا سخت است که چند معمار خلاق معرفی کرد، زیرا در دنیا معماران مطرحی وجود دارند که به دلیل خلاقیتشان معروف و تاثیرگذار شده اند و یکی از مهمترین ویژگیهای معماران خلاقیت آنهاست. زاها حدید، حرکت و انعطاف پذیری را در طرحهایش امری مهم بیان میکند و ما میدانیم که انعطاف پذیری از ریشههای مهم خلاقیت است. بررسی سخنان و ویژگیهای حدید همان انگیزش درونی و عشق به کار را بیان میکند و میفهمیم که چگونه حدید یک معمار خلاق است. او نتیجه تلاشها و دوری از عادتزدگی و سکون را در طرحهایش با «جایزه پریتزکر» که اولین بار است به یک معمار زن داده میشود، میگیرد.
اگر بخواهیم یک معمار خلاق دیگر معرفی کنیم میتوانیم به کامران دیبا از معماران ایرانی اشاره کنیم. گریز اندیشی، رهایی، دیوانه وار بودن و تفکر فانتزی را براحتی می توان در طرح خلاقانه دیبا در «پارک لاله» دید. شاید تصور شود، این اثر خلاقانه از تفکرات پیچیده و مبهم دیبا ناشی شده باشد. اما دیبا در مورد کارش بیان می کند که زمانی در پارک دید که کارگران موزه و بعضی از رهگذران در این قسمت پارک و گاهی هم در جهت اشتباه قبله به نماز مشغول می شوند، به این فکر افتاد تا نمازخانهای ساده به منظور شکل دادن فضایی خلوت و ساکت از فضای شلوغ بیرون پارک و همچنین نشان دادن جهت درست قبله در این مکان طراحی کند.