انتشار ویروس کرونا تمام جنبه‌های زندگی شهری را تحت تاثیر قرار داد، با این حال اثرات خود را بر معماری و طراحی سازه‌ها و فضاهای عمومی بیش از هر مورد دیگری آشکار کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که در طول تاریخ بشریت، همواره شیوع بیماری‌های مسری طراحی شهری را تحت تأثیر قرار داده و به ایجاد تحولاتی مثبت در آن‌ها منجر شده است. طی دوران شیوع بیماری کرونا نگرانی از نزدیک شدن شهروندان به یکدیگر و ابتلاء به ویروس کرونا معماران سراسر دنیا را به ایجاد تغییراتی در طراحی‌های شهری سوق داده که اثربخشی بعضی از آن‌ها به تحولات دائمی در مناطق شهری منجر شده است. در واقع معماران تلاش کرده‌اند در ظاهر فضاهای عمومی تغییراتی به وجود بیاورند تا رعایت فاصله اجتماعی را میان شهروندان ممکن کنند و به نظر می‌رسد که این گرایش به امری دائمی منجر شده است.
علاوه بر این، فناوری به ایجاد تغییراتی عظیم در شهرها منجر شده و قابلیت انجام بسیاری از امور را توسط شهروندان بدون نیاز به حضور فیزیکی در مکان‌های عمومی مختلف فراهم آورده که این امر به سهم خود تبدیل بسیاری از مراکز کاری را به سایر سازه‌های مورد استفاده شهروندان به دنبال داشته است.
انتشار ویروس کرونا معماران سراسر دنیا را به تأمل دوباره در مورد تغییر رویکردهای خود برای طراحی شهرها سوق داده و به ایجاد نوآوری‌هایی در زمینه معماری منجر شده است که به نظر می‌رسد این رویکردها رفاه را بسیار بیشتر از گذشته برای مردم به ارمغان می‌آورد. شواهد حاکی از آن است که استراتژی‌هایی که معماران در دوران پساکرونا برای طراحی شهرها پیاده می‌کنند ارتباطات میان شهروندان و نحوه برگزاری جلسات میان مقامات را نیز تحت تأثیر قرار داده و حتی شیوه ساخت‌وساز را در شهرها متحول کرده است.
گروهی از محققان پس از بررسی ۱۳۰ طراحی جدید از ۴۰ کشور دنیا طی دوران شیوع کرونا به این نتیجه رسیده‌اند که فناوری همه‌روزه رد پای خود را بر طراحی شهری بیشتر به‌جا می‌گذارد و هنر معماری را بسیار متفاوت‌تر از گذشته می‌کند. در گذشته، معماران برای انجام یک طراحی مهم شهری گرد هم می‌آمدند و پس از برگزاری جلسات مختلف به یک نتیجه نهایی برای ایجاد یک سازه می‌رسیدند، با این حال انتشار ویروس کرونا بسیاری از این ارتباطات را اینترنتی کرده است و جالب اینکه به نظر می‌رسد ایجاد سازه‌های بهتر و کارآمدتری را نسبت به گذشته به دنبال داشته است. معماران امروز، متفاوت با دوران پیش از شیوع کرونا، تعاریف جدیدی از هنر خود برای ایجاد شهرهای امروز و آینده ارائه داده و تلاش کرده‌اند روش‌های کار خود را با تحولات ناشی از شیوع بیماری کووید -۱۹ سازگار کنند و حتی به همکاری با طراحان سایر معماران شهرهای سراسر دنیا برای بهبود عملکرد خود و ایجاد شهرهایی با تاب‌آوری بیشتر در مقابل بحران‌های احتمالی مشابه با کرونا در آینده پرداخته‌اند.
گزارش‌ها حاکی از ایجاد سه تغییر اساسی در معماری شهری پساکرونا است که همه آن‌ها، ایجاد جهانی بسیار متفاوت با دنیای امروز را در آینده رقم خواهد زد. اول اینکه معماران بسیار بیشتر از گذشته به رویکردهای الکترونیک برای طراحی‌های خود گرایش پیدا کرده و به توسعه ارتباطات اینترنتی با سایر همکاران برای بهبود عملکرد خود پرداخته‌اند. طی دوران شیوع کرونا امکان گرد هم آمدن معماران برای اشتراک ایده‌های خود برای طراحی سازه‌ها به حداقل رسید و این افراد نظرات خود را به صورت شفاهی با تلفن یا کتبی به صورت پیام به اشتراک می‌گذاشتند. این رویکردها مفاهیم طراحی را به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار داده و توسعه طرح‌های بسیار مهم را بدون نیاز به حضور فیزیکی معماران در کنار یکدیگر به دنبال داشته است. علاوه بر این، ویروس کرونا نگرش معماران کمال‌گرا را، که تا پیش از این اهدافی بلندپروازنه را برای توسعه سازه‌های شهری در سر می‌پروراندند، تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها را به انجام طراحی‌هایی واقع‌گرایانه‌تر از قبل تشویق کرد. از همه مهم‌تر اینکه معماران جوان به واسطه مجازی شدن رویکردهای معماری فرصت بیشتری برای ارائه استعدادهای طراحی خود پیدا کردند و توانستند با اعتماد به‌نفس بالاتری طرح‌های پیشنهادی خود را برای ایجاد تغییرات در فضاهای عمومی در اختیار مدیران شهرها قرار دهند.
دوم، انتشار ویروس کرونا چشم‌اندازهای فنی کمپانی‌های معماری را در زمینه طراحی شهرها تحت تأثیر قرار داد و معماران را به تأمل بیشتر در مورد نحوه عملکرد خود برای ایجاد سازه‌ها و فضاهایی عمومی با هدف بهبود کیفیت زندگی شهروندان و افزایش تاب‌آوری شهرها در مقابل بحران‌های احتمالی آینده تشویق کرد. البته بعضی از رویکردهایی که معماران در دوران پساکرونا برای طراحی شهرها به آن‌ها روی آورده‌اند از دهه ۱۹۹۰ مطرح بوده، با این حال تا این زمان به مرحله اجرا نرسیده است.
در نهایت معماران پروتکل‌ها و فنون جدیدی را برای ایجاد ارتباط با شهروندان ارائه داده‌اند و حتی به جمع‌آوری ایده‌های آن‌ها برای طراحی شهرها پرداخته‌اند که به نظر می‌رسد اعمال آن‌ها، رفع هرچه بیشتر نیازهای شهروندان را نسبت به گذشته به دنبال داشته است. بسیاری از معماران حتی در این زمینه گام را فراتر گذاشته و شهروندان را به مشارکت در طراحی‌های شهری سوق داده‌اند که به دنبال این اقدام، پروژه‌های جدید با سازگاری بیشتر با نیازهای مردم طراحی شده و بهبود قابل‌توجه کیفیت زندگی را برای آن‌ها به ارمغان آورده است.
معماران در بسیاری از شهرهای جهان به برگزاری آموزش‌های برخط طراحی به مردم پرداخته و آن‌ها را تشویق به مشارکت در ایجاد تحولاتی در مناطق برای بهبود فضاهای عمومی و ایمن‌سازی بیشتر آن‌ها در مقابل شیوع بیماری‌های واگیر احتمالی در آینده کرده‌اند. در پی این آموزش‌ها، استعدادهای بسیاری از شهروندان در زمینه معماری شهری شکوفا شد و در تحریک ارائه ایده‌های شگفت‌انگیز توسط آن‌ها به طراحان و برنامه‌ریزان شهری برای توسعه پروژه‌های بهتر نقش مهمی ایفا کرد.
اگرچه نمی‌توان ادعا کرد که شیوع بیماری کووید -۱۹ به ایجاد معجزه‌هایی در طراحی شهری منجر شده است، با این حال تغییرات شگفت‌انگیز شهرها به دنبال انتشار این بیماری در اغلب شهرهای جهان مشهود است و به نظر می‌رسد بهبود طراحی شهری پساکرونا، رفاه بیشتری را برای نسل‌های آینده به ارمغان بیاورد.
پیاده‌راه‌سازی از جمله رویکردهای مثبت شیوع کرونا بود که در اغلب شهرهای جهان اعمال شد. برای مثال بسیاری از خیابان‌های بلژیک در دوران اوج شیوع کرونا به روی خودروها بسته شد و تنها عابران پیاده برای حفظ فاصله اجتماعی حق حضور در آن‌ها را داشتند. اکنون با کم‌رنگ شدن نقش کرونا، بسیاری از مناطق این کشور به طور دائمی به پیاده‌راه تغییر کاربری داده است و اکنون شهروندان بلژیکی بیشتر به دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی تمایل دارند.
در بریتانیا نیز مدیران شهری اقدام به طراحی پارکلت‌هایی کوچک در محل پارکینگ‌ها کردند که در آن مردم می‌توانستند با رعایت حداکثری فاصله از یکدیگر به صرف غذا و نوشیدنی بپردازند. این رستوران‌ها و کافه‌های کوچک نمونه بارزی از طراحی شهرهای پایداری است که از کمترین فضا برای ایجاد مکان‌های عمومی استفاده می‌شود.
شهرداری لیورپول نیز در پروژه‌ای به نام “لیورپول بدون دیوار" در بسیاری از خیابان‌های سراسر شهر، پارکلت‌هایی را ایجاد کردند تا شهرهایی دوستدار مردم و نه خودروها به وجود آورند و به این ترتیب حضور ایمن مردم را در فضاهای عمومی افزایش داد.
شهرک‌های ۱۵ دقیقه‌ای نیز استراتژی شهرسازی نوینی بود که در دوران شیوع کرونا مورد استقبال زیادی قرار گرفت. به جز شهر پاریس که سردمدار شهرهای ۱۵ دقیقه‌ای است، در میلان ایتالیا، ۳۵ کیلومتر از خیابان‌ها به مسیرهای جدید مخصوص دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی تبدیل شد تا همه ساکنان بتوانند دسترسی برابری به قسمت‌های مختلف شهر داشته باشند.
در ویرجینیای آمریکا نیز بر اساس طرح توسعه شهری، منطقه اداری و تجاری شهر به منطقه‌ای چندمنظوره موسوم به “جزیره پیاده‌روی" تبدیل شد که کاربری‌های اقتصادی و اجتماعی خیابان را حفظ کرد و در عین حال موجب رونق پیاده‌روی در شهر شد.
منبع: ایمنا