در دنیای امروز که بخش قابل توجهی از زمان افراد در محیط‌های کاری و در حالت نشسته سپری می‌شود، فراهم نمودن شرایطی مناسب و ایمن برای فعالیت‌های روزمره کاری، بیش از پیش اهمیت یافته است. ارگونومی محیط کار علمی است که با هدف افزایش کارایی و سلامت افراد، به طراحی تجهیزات و چیدمان فضای کاری می‌پردازد.
در این مقاله، چک لیست کاملی از لوازم اداری ارگونومیک ارائه می‌شود که رعایت آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جسمی مانند کمردرد، گردن‌درد، خستگی مفرط و اختلالات اسکلتی عضلانی جلوگیری کرده و در عین حال بهره‌وری و تمرکز کارکنان را افزایش دهد.
یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات در هر فضای کاری، صندلی اداری است؛ چرا که ارتباط مستقیمی با سلامت ستون فقرات، گردش خون و عملکرد عضلات دارد. گذراندن ساعات طولانی در حالت نشسته، در صورتی که صندلی استاندارد و ارگونومیک نباشد، می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی همچون دیسک کمر، دردهای مزمن گردن، و گرفتگی عضلانی شود. از این رو، انتخاب یک صندلی ارگونومیک مناسب نه‌تنها یک انتخاب هوشمندانه، بلکه یک ضرورت برای سلامت بلندمدت کارمندان محسوب می‌شود.
یک صندلی اداری ارگونومیک باید ویژگیهای زیر را دارا باشد:
میز کار مناسب یکی از عناصر کلیدی در طراحی محیط‌های کاری استاندارد است که نقش مهمی در حفظ سلامت اسکلتی-عضلانی و افزایش بهره‌وری ایفا می‌کند. انتخاب میز باید متناسب با قد فرد، نوع فعالیت شغلی، و تجهیزات مورد استفاده انجام شود؛ چراکه میز غیراستاندارد می‌تواند باعث ایجاد فشار بیش‌ازحد بر روی گردن، شانه‌ها و مچ دست‌ها شود.
یک میز کار ارگونومیک باید ویژگیهای زیر را دارا باشد:
در سال‌های اخیر، میزهای قابل تنظیم ارتفاع (Adjustable Standing Desks) یا میزهای نشسته-ایستاده به‌شدت مورد استقبال قرار گرفته‌اند. این نوع میزها امکان تغییر وضعیت بین نشستن و ایستادن را در طول روز فراهم می‌کنند و در کاهش دردهای عضلانی، افزایش تمرکز و بهبود گردش خون و متابولیسم بدن بسیار مؤثر هستند.
قرارگیری مانیتور در ارتفاع و زاویه مناسب یکی از عوامل کلیدی در کاهش فشار به گردن و چشم‌هاست. در صورتی‌که مانیتور بیش از حد پایین یا بالا باشد، فرد ناچار است سر خود را در وضعیت نادرست نگه دارد که این امر به مرور منجر به درد گردن و شانه خواهد شد.
پایه‌های نگهدارنده قابل تنظیم، این امکان را فراهم می‌آورند که نمایشگر در سطح چشمان کاربر قرار گیرد و فاصله‌ای حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر از آن داشته باشد.
صفحه‌کلید و ماوس نیز از جمله تجهیزاتی هستند که به‌صورت مداوم با آن‌ها سروکار داریم. طراحی ارگونومیک این ابزارها می‌تواند تا حد زیادی از بروز درد مچ و خستگی عضلانی جلوگیری کند.
ویژگیهای کیبورد ارگونومیک:
ویژگیهای ماوس ارگونومیک:
در شرایطی که ارتفاع صندلی به گونه‌ای است که پاها به زمین نمی‌رسند، استفاده از زیرپایی ضروری می‌گردد. این وسیله با فراهم کردن تکیه‌گاهی مناسب برای پاها، به بهبود وضعیت نشستن و گردش خون کمک می‌کند و فشار وارد شده به قسمت تحتانی کمر را کاهش می‌دهد.
زیرپایی‌های قابل تنظیم که امکان تغییر زاویه و ارتفاع دارند، گزینه‌ای ایده‌آل برای محیط‌های کاری حرفه‌ای محسوب می‌شوند.
در مشاغلی که تماس‌های تلفنی مداوم بخش عمده‌ای از روز کاری را تشکیل می‌دهد، استفاده از هدست‌های سبک و ارگونومیک توصیه می‌شود. این ابزارها علاوه بر آزاد گذاشتن دست‌ها، از فشار مضاعف به گردن و گوش نیز جلوگیری می‌کنند.
یک میز کار منظم و خلوت، نه‌تنها از نظر بصری آرامش‌بخش است، بلکه موجب افزایش بهره‌وری نیز می‌گردد. نظم‌دهی فضای کار، علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت، به سلامت ذهنی و کاهش استرس نیز کمک می‌کند. برخی از ابزارهای کاربردی در این زمینه عبارتند از:
در کنار استفاده از تجهیزات فیزیکی، نورپردازی استاندارد و اصولی نیز نقش مهمی در ارتقای کیفیت محیط کار و سلامت کاربر ایفا می‌کند. نادیده گرفتن نور محیط، حتی در صورت استفاده از بهترین تجهیزات اداری، می‌تواند تأثیر منفی قابل‌توجهی بر سلامت بینایی، میزان تمرکز و بازدهی ذهنی داشته باشد.
نور نامناسب یکی از دلایل شایع بروز خستگی چشم، سردردهای مکرر و کاهش تمرکز در محل کار است. در حالت ایده‌آل، بهره‌مندی از نور طبیعی روز به‌عنوان بهترین منبع نور توصیه می‌شود. با این حال، در شرایطی که نور طبیعی در دسترس نباشد، استفاده از نور مصنوعی استاندارد و قابل تنظیم الزامی است.
ویژگیهای نورپردازی مناسب محیط کار:
استفاده از تجهیزات اداری ارگونومیک، یک هزینه اضافی محسوب نمی‌شود، بلکه سرمایه‌گذاری بلندمدت بر سلامت جسمی، تمرکز ذهنی و بازده کاری است. به خاطر سپردن نکات بالا هنگام خرید عمده لوازم التحریر و اداری و در طراحی فضای کار، از بروز بیماری‌های شغلی جلوگیری کرده و محیطی حرفه‌ای، منظم و پویا فراهم می‌آورد.