معماران برجسته: «چون با معماران کارآزموده ایران درباره شیوه‌های کهن این هنر نغز و مردمی به گفت‌وگو می‌نشینیم، می‌گویند کار بنا و ساختمان باید مردم‌وار باشد. هر جانداری، هر پرنده‌ای و هر آفریده زنده‌ای لانه و آشیانه خود را به اندازه خود و درخور نیازش می‌سازد. چرا ما مردم خانه‌هایی می‌سازیم که بیرون از اندازه ماست؟ نه پهنایش به بستر ما می‌خورد و نه افرازش به بالای ما می‌آید.» متن بالا چکیده‌ای از سخنان هنرمند فرزانه استاد محمدکریم پیرنیا در باب مردم‌واری، یکی از اصول اولیه معماری اصیل ایرانی است. در دنیای پرچالش امروز انسان تعلق خود را به مکان‌ها از دست داده است و موضوعی در باب مردم‌واری در معماری امروز ما مهجور و به دست فراموشی سپرده شده است. مردم‌واری درواقع معماری با اجزا و اندازه‌های متناسب بر پایه نیازهای انسانی را شامل می‌شود. به طور کلی عوامل بسیاری چون پیمون و تناسبات، درون‌گرایی، تزیینات، مذهب، الگوگیری از طبیعت پیرامون و فرهنگ بومی و… در مردم‌وار کردن بنا دخیل هستند؛ راهکارهایی از دل معماری اصیل ایرانی که میتواند به سادگی احساس تعلق را نسبت به هر مکانی ایجاد کند.
چیدانه در این مطلب قصد دارد دیدگاه جمعی از معماران برجسته کشور را در زمینه مردم واری در معماری امروز ایران با شما در میان بگذارد. با ما همراه باشید.
معماران برجسته ای که امروز در چیدانه به گفت و گو با آن ها پرداختیم:
شیوا آراسته: فقدان مطالعات جامع و میان رشته ای در حرفه ی معماری به وضوح حس می شود .نقد اثر معماری معمولا توسط معمارها انجام شده و از هیچ زبان شناس یا تاریخ شناسی خواسته نشده تا یک اثر معماری را با معیارهای تخصص خودش نقد کند . ارتباط میان معماری و اقتصاد ، سیاست ، جهان بینی ، روان شناسی ، جامعه شناسی ، جریان سرمایه ، تقلید ، منطق ، حکمت ، عرفان ، هویت ، نسبیت ، ساختارگرایی ، مدرنیته ، خانواده ، خانواده ایرانی ، مصرف گرایی، جنسیت ، دموکراسی ، فساد اقتصادی ، نظام حقوقی ، ادبیات ، سینما ، شاعرانگی ، گفتمان معاصر ، شریعت ، طریقت ، اساطیر ، آیین ، تاریخ انفسی ، طبقات اجتماعی ، جهانی شدن و … در هیچ برهه ای از به صورت منسجم انجام نشده است . از سوی دیگر ؛ هیچ گاه از مردم پرسیده نشده که چه می خواهند ؟ و چرا می خواهند ؟ آیا از فضایی که در آن زندگی می کنند راضی هستند ؟ آیا خانه شان را دوست دارند؟ چرا هر بار برای رفتن به سینما ترجیح می دهند به آن سینمای خاص بروند ؟ چه ویژگی از ان مجموعه تجاری که برای خرید انتخاب کردهاند انها را جذب نموده است ؟ و ده ها سوال دیگر … پاسخ این سوالات می تواند راهنمای خوبی برای دستیابی به زبان مشترک بین ما و مردم باشد تا دیگر فقط از زاویه دید خود معماری را نبینیم و به مردم تحمیل نکنیم .
رضا مفاخر: انسان همواره در فضاهای معماری روزمرگی را تجربه می کند. ارتباط متقابل بین معماری و انسان باعث تعامل حسی بین این دو می شود. مردم واری کیفیتی است که فارغ از زمان بین کاربر و بنا متقابلا در جریان است و عادت های رفتاری و زندگی روزمره فرد را نیز شکل می دهد. راهکارهای خلاقانه در ایجاد مردم واری می تواند به اتفاقات و رفتارهای معمول صورتی آشنا اما متفاوت ببخشد و کیفیت حسی فضا را ارتقا دهد. دغدغه های ما در معماری معاصر ایران، ایجاد سطحی ازمردم واری فرهنگی است که نه تنها با دقت به نیازهای فیزیکی و تناسبات انسانی، بلکه با تمرکز بر اخلاق و حواس، فضایی ایجاد شود که فرد در میان عادت های روزمره زندگی، قدمی فراتر رود و اتفاقاتی بدیع را تجربه و حس کند.
احمد قدسی منش: مردم واری از ارکان اصلی معماری ایرانی است. معماری با اجزا و اندازه های متناسب بر پایه نیازهای انسانی را معماری مردم وار گویند. عوامل بسیاری چون تناسبات، درون گرایی، تزئینات، مذهب، الگوگیری از طبیعت پیرامون در مردم وار نمودن بنا دخیل هستند. معماری دوجنبه عمده دارد: عملکرد و زیبایی شناختی. این جنبه‌ها در ساختمان‌های مختلف اهمیت یکسانی ندارند. انسان، امروزه تعلق خود را به مکان‌ها از دست داده، معماران این عصر ازسویی به قرابت و خاص بودن معماری خود اندیشیده و از سویی به دنبال تایید و تضمین معماری غرب هستند. در جهان امروز تنها کمیت‌ها مورد توجه قرار گرفته اند. در این نوع ادراک انتزاعی جایی برای خیال وجود ندارد؛ پس انسان مدرن از وجود خود غافل گشته و هویت خود را از دست داده است. بدین منظور با شناخت عوامل مردم واری در گذشته و تطبیق آن‌ها با شرایط و تکنولوژی روز میتوان اصالت ایرانی را زنده ساخت.
راهکارهایی چون استفاده از تناسبات انسانی، توجه به عوامل فرهنگ منطقه‌ای، بهره از طبیعت، نور و رنگ میتواند در حل بحران کمک نماید. معماری رایج امروزی، متاثر از فرهنگ غربی می باشد و با تاثیر از استانداردهای غربی شکل مدوله‌ای به خود گرفته و به فرهنگ، آداب و رسوم ایرانیان بی توجه است. علاوه بر این در پهنه جغرافیایی ایران مردمان با آداب و رسوم مختلف (کرد، لر، ترک، ترکمن، بلوچ، فارس و …) زندگی می‌کنند که برغم اشتراکات فراوان، تفاوت هایی نیز دارند و هرکدام با توجه به فرهنگ و اقلیم محل زندگی، نیازهای گوناگون و مختلفی خواهند داشت. بنابراین نمی‌توان برای گستره وسیعی از فرهنگ‌ها و اقلیم‌های متفاوت، به صورت یکسان و آن هم به شکل غربی و با استانداردهای وارداتی، خانه طراحی نمود. این درحالیست که هم اکنون الگوی طراحی مسکن در اغلب شهرهای ایران مشابه است. آنچه مسلم است رسالت معماران، زمانی تحقق می یابد که معماری بتواند نیازهای روحی و روانی ساکنین و کاربران را برآورده سازد.
مطلب معمار سرزمین من از شماره 99 مجله منزل برای شما انتخاب شده است. برای خواندن مطالب جذاب دیگر و دیدن دکوراسیون داخلیخانه های ایرانی های خوش ذوق، می توانید این مجله را از کیوسک های روزنامه فروشی یا فایل فشرده ی آن را از سایت طاقچه تهیه نمایید.
منبع: مجله منزل |نویسنده: ثمینا فراهانی| تحریریه چیدانه