پروژه های برجسته: مواجهه با پروژه هایی که در بخش های دولتی تعریف می شوند “به ویژه در حوزه آموزشی" همواره با چالش ها و محدودیت های فراوان همراه است؛ از کمبود فضا و امکانات گرفته تا محدودیت های اداری – سازمانی که در این حوزه وجودد دارد. اما پروژه باغ یادگیری به طراحی حامد کامل نیا (دفتر فنی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه فردوسی مشهد) با همکاری مهندسین مشاور نقشان (ناصر محسنی) یکی از پروژه های منحصر به فرد در زمینه طراحی دانشکده معماری می باشد که امروز در چیدانه به آن سر زده ایم تا شما را با جزییات بیشتری از آن آشنا کنیم با ما همراه باشید.
از زبان معمار: مواجهه با پروژه هایی که در بخش های دولتی تعریف می شوند “به ویژه در حوزه آموزشی" همواره با چالش ها و محدودیت های فراوان همراه است؛ از کمبود فضا و امکانات گرفته تا محدودیت های اداری – سازمانی که در این حوزه وجود دارد. از این‌رو، معمولا در کشور ما کمتر فرصتی برای معماران، به ویژه در طراحی ساختمان‌های آموزشی، وجود دارد و نقشه‌ها و طرح‌های یکسان، مصالح نامرغوب و اجرای ضعیف نقش غالب را بازی می کنند.
در سال ۱۳۸۸ هیات رئیسه وقت دانشگاه فردوسی مشهد، اسکلت و طبقات اجرا شده برای یک نمونه طرح تیپ ساختمانی را (که تیغه چینی آن انجام شده بود) در اختیار دانشکده معماری و شهرسازی قرار داد تا بر اساس برآورد نیازهای آتی خود آن را بازسازی نماید؛ در طراحی دانشکده معماری و شهرسازی سازه اسکلتی در دو سطح و با الگوی فضایی U شکل و یک فضای زیر زمین (با دسترسی از بیرون ساختمان) که مجموعا به مساحت ۶۰۰۰ متر مربع می رسید.
با توجه به محدودیت های موجود، پروژه بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی توسط مشاور همکار تبدیل به فضاهای آموزشی مورد نیاز گردید. کمبود فضاهای مورد نیاز از یکسو و کیفیت بخشی به محیط یادگیری از سویی دیگر منجر شد تا با ایجاد یک تغییر در سازمان فضایی ساختمان، حداکثر استفاده از فضاهای از دست رفته ساختمان موجود، انجام گیرد. این فضا که عنوان باغ یادگیری به خود گرفت، پیشتر به عنوان یک محوطه بیرون از دانشکده و جزء محوطه پردیس بود. اما با این تغییر الگوی سازمان‌دهنده، اکنون به عنوان جزئی از ساختمان و با هدف ایجاد محیطی با نشاط برای یادگیری (موضوعی که کمتر در فضاهای آموزشی کشور ما وجود دارد) با استفاده از عناصری از معماری ایرانی و متناسب برای یک دانشکده معماری و شهرسازی طراحی شد.
در فرآیند طراحی پروژه طراحی دانشکده معماری و شهرسازی تجربه همکاری بخش دانشگاهی که شامل دفتر فنی دانشکده معماری و یک شرکت مهندسین مشاور بود باعث شد تا تعدادی از دانشجویان که خود کاربر فضا بودند در مسیر انجام پروژه مشارکت کنند و در طول دوره دانشجویی خود بتوانند تجربه همکاری در یک طرح اجرایی را نیز داشته باشند. در طول زمان ساخت طرح که حدود چهار سال به طول انجامید، دانشجویان طی بازدیدهای مکرر می توانستند روند شکل گیری یک طرح را ببینند و این موضوع خود یک کلاس درس برای آنها بود. عمده توجه طراحی ما در باز سازی این پروژه برای استفاده از حداقل ها و احیاء فضاهای مرده و گمشده در طرح قبلی و انطباق آن با نیازهای رفتاری دانشجویان بود.
از دیگر تغییرات عمده ای که در این طرح به دلیل کمبود فضا و نیازهای موجود انجام گرفت اتصال فضای زیرزمین از طریق ایجاد یک پله- فضا و پویا کردن فضای زیرین به عنوان یک بخش عملکردی در دانشکده برای زنده سازی یک فضای از دست رفته دیگر بود. با این تغییر از یکسو فضایی برای گردهمایی های دانشجویان، فرصت خلوت و یا گفتگوهای گروه های اجتماعی کوچکتر بوجود آمده و از سویی دیگر فضای زیر زمین با ایجاد یک گودال باغچه در ضلع شمالی و در ضلع ورودی ساختمان نیز به محوطه متصل گردید تا یک مسیر گالری مانند از ورودی تا حیاط داخلی و باغ یادگیری شکل گیرد. برخی از ویژگی های مورد توجه ما در این طرح شامل مواردی بود مانند:
توجه به الگوهای رفتاری کاربران فضا باغ یادگیری دانشکده فرصت برگزاری کلاس درس و سمینار، برپایی جشن نوروز و نمایشگاه و … را در اختیار کاربر قرار می دهد. همچنین، پله ـ فضای باغ یادگیری محلی است برای ایجاد خلوت یادگیری و تشکیل گروه‌های کوچک اجتماعی.
رنگ در محیط یادگیری محیط های آموزشی ما، از مدرسه گرفته تا دانشگاه عمدتاً فاقد رنگ و به مثابه تصاویر سیاه و سفید در ذهن ما جای گرفته اند. شاید عادت فرهنگی معماری گذشته ما هم اینگونه بوده که بیرون ساده و در درون رنگ و پویایی باشد. به هر روی در بازسازی صورت گرفته فضای داخلی دانشکده با رنگ و تنوع و پویایی توأم گردید تا بتواند محیط خاطره انگیزی را فراهم کند.
کاربست عناصر معماری ایرانی در فضا ایجاد قاب های فضایی متداخل، شفافیت، انعکاس، تجلی حس حضور در باغ ایرانی، استفاده از عناصری مانند: آب، نور، شیشه‌های رنگی، رواق، پل، پله، ستون (خاطرات) از موارد مورد توجه در این پروژه می باشند.
ایجاد خرد اقلیم فضای آتریوم، از یکسو در زمستان به مثابه یک باغ زمستانی عمل می کند که بدون نیاز به تاسیسات گرمایشی فضای مطلوبی فراهم می کند و از سویی دیگر از بار حرارتی دیگر بخش ها می کاهد. در تابستان نیز باز کردن دریچه های شمالی و شرقی، عملکردی شبیه یک بادگیر را برای ایجاد یک محیط سرداب مانند در پائین بوجود می آورد.
با دیدن بخشی از پلان های بازسازی دانشکده معماری و شهرسازی با جزییات بیشتری از طراحی این فضا آشنا خواهید شد و می توانید تصویری کامل تر از بخش های مختلف این آپارتمان شاخص در محله مولوی تهران داشته باشید.
برای اینکه بتوانید پروژه ی خود را در بخش پروژه های برجسته چیدانه با نام خودتان ثبت کنید کافی است، عکس پروژه و مشخصات خود را به تلگرام چیدانه ۰۹۰۳۵۵۵۰۱۴۸ ارسال کنید. اهالی فن چیدانه مکانی است که معماران و متخصصان حوزه ساخت و دکوراسیون داخلی می توانند عضو شده و پروژه های خود را به نمایش بگذارند. اگر شما هم صاحب کسب و کاری در این زمینه هستید، هر چه زودتر دست به کار شوید و پروژه ی خود را با مردم ایران به اشتراک بگذارید.
نویسنده: گروه معماری kcw | تحریریه چیدانه