فضاهای اداری: نگاه‌مان به دنبال نشانی از گذشته قدم به قدم خانه را می‌گردد. چه کسی می‌داند چه یادهایی که از آن روزها در ذهن‌مان باقی است و به دنبال چه نشانی، آنها را زنده می‌کنیم؟ در خانه‌ای که خشت به خشت آن از خاطره و رگه به رگه‌اش از چوب گردو ساخته شده، چه دلنواز است حس روزهای خوب، یادی از گذشته و افتخار این دوران.
دفتر خشت و چوب با حفظ اصالت ایرانی در حین به‌روز بودن به‌گونه‌ای طراحی‌شده که با استفاده از المان‌های اصیل در فضا سعی داشته کارایی معماری و زندگی قدیم ایرانی را به نمایش بگذارد تا پیشینه فرهنگ باقیمانده و نوستالژی‌هایی که باید، به نسل‌های بعد منتقل شود. برداشت و ذهنیت از پروژه‌های قدیمی و ایرانی نیز به نوبه خود نتیجه جذاب و متفاوتی ایجاد می‌کند که تنها کافی است به‌روز شود.
این دفتر با وجود عمر بالای بنا به علت داشتن پتانسیل‌های مناسب برای طراحی متفاوت از جمله تقسیم فضایی و اختلاف کف، با تغییر کاربری و حفظ خوانایی مکان بازسازی شد. تیم طراحی ماهرخ متشکل از متخصصان کارآمد در زمینه طراحی و اجرا با همراهی مرحوم استاد هوشنگ منیعی، طراحی پروژه‌های متعدد که عمدتاً در شمال کشور اجرا میشود را در این دفتر انجام می‌دهند.
لازم است انتخاب متریال در طرح در عین اینکه از نظر بصری چشم‌نواز است از نظر ماهیت و استفاده نیز توجیه‌پذیر باشد. استفاده از چوب، سنگ، خشت، گل، سفال و لعاب ایرانی در این طرح نوعی اصالت را همراه داشته و قرار دادن آنها در مکان مناسب و به‌گونه‌ای سازمان‌یافته، طرح را کامل کرده و موجب جلوگیری از یکنواختی آن شده است.
استفاده از کاشی و خشت خام با طرح‌های خاص ولی به‌روز شده، دنباله‌روی سبکی است که در مساجد قدیمی و در طراحی‌های ایرانی اسلیمی به رنگ‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و کهربایی دیده میشود. برای جلوگیری از تکرار بی‌قید و شرط سبک قدیمی، ماهیت آنها حفظ شده ولی با تکنولوژی و علم جدید و با ایده‌ای متفاوت با سبک جدیدتری حضور پیدا کرده‌اند.
طرح پروژه با حفظ ماهیت کاربری خود و به‌گونه‌ای متمایز، تا حدودی حس فضای مسکونی را القا می‌کند و احساس راحتی بیشتری برای افراد تیم به وجود می‌آورد. به عقیده طراح صرفا شکل‌گیری دفتری رسمی با چهارچوب رایج، لازمه معرفی هویت فضا نیست. تلفیق سبک‌های متفاوت در طرح و چگونگی کنار هم قرار گرفتن‌شان برای مراجعه‌کنندگان به‌نوعی معرفی کننده تیم طراحی و نشان‌دهنده توانایی اجرای سبک‌های مختلف است. طراح به‌عنوان فردی از نسل جدید سعی داشته اصالت ایرانی را حفظ کند و به‌نوعی امضای ایرانی بودن درون طرح دیده شود.
معماری تنها حظ بصری در فضا نیست بلکه در به چالش کشیدن و درگیر کردن حواس مختلف از جمله حس بویایی، شنوایی و حتی لامسه هم به درک حس مکان کمک می‌کند. مهم‌ترین شاخص مکان به شکل ناملموسی در ضمیر ناخودآگاه ساختاری ذهنی خلق می‌کند که از ویژگی‌های فضای مورد نظر شکل می‌گیرد و مکانی با چنین اوصاف پس از گذشت زمان می‌تواند همچنان در خاطره ماندگار باشد.
با توجه به پلان طرح و استفاده بهینه از پتانسیل‌های موجود در آن، امکان ایجاد فضاهای گوناگون وجود داشته است. دو اتاق موجود از لحاظ رنگ، متریال کف و چیدمان به سبک مدرن طراحی‌شده و رنگ روشن سفید ـ طوسی لمینت، رنگ سبز و خاکستری ـ فیلی دیوارها، نوع پرده و نورپردازی فضا گویای این سبک هستند. بخش نشیمن یا فضای پیشین اتاق‌ها از لحاظ رنگ، نور و مبلمان متفاوت است و پرده مخملی، رنگ یشمی و زرشکی و نور متفاوت آن سبک کلاسیک را نشان می‌دهد. مابقی فضاهای دفتر و درواقع بخش بالای پله‌ها روستیک کار شده است. به دنبال ایجاد اصل وحدت و برای خلق نیروهای بصری، چگونگی ارتباط سبک‌های متفاوت نیز به‌گونه‌ای هوشمندانه ایجاد شده است. استفاده از خشت‌های طراحی شده و قرارگیری تایل ها در زیرپله‌های جداکننده فضا به‌خوبی همبستگی فضایی را القا می کند.
تضاد و در عین حال تلفیق متریال ها برای ایجاد ترکیبات جدید، مانند تلفیق چوب و خشت و تلفیق چوب و فلز از ویژگی‌های بارز این فضاست. قطعه‌ای از دیسک صفحه تراش‌خورده ماشینی سنگین با درایت خاصی در ترکیب با چوب گردو رویه کانتر که دارای نقش‌های روستیک تری نسبت به باقی انواع چوب است و پایه‌هایی از جنس چوب راش، قرارگرفته است. ناگفته نماند طراحی خاص و چشمگیر باز در این بخش هر نگاهی را به خود میخکوب می‌کند.
سرویس بهداشتی در ادامه سبک روستیک به‌گونه‌ای طراحی شده است که کفپوشی از کاشی‌های ساخته شده با طرح‌های خاص در کنار روشوری متفاوت قرارگرفته و هم‌جواری چوب و خشت در این بخش نیز به‌خوبی مشهود است.
نورپردازی ملایم و دیم در طرح به شکل روشنایی‌هایی از سقف و روی پایه‌هایی در کف، نور فضاها را تأمین می‌کند. نور طبیعی در بخش روستیک از بخش بالایی پنجره‌های هلالی‌شکل وارد میشود؛ این پنجره‌ها با کمک پرده‌هایی ضخیم که آرک را درون فضای داخلی به‌خوبی به نمایش می‌گذارد، معماری ایرانی را وارد فضا کرده است. درواقع به دلیل کاربری سایت و نبود نیاز به ایجاد حریم خصوصی و محصوریت این فرم از پوشش انتخاب شده است. مکعبی شیشه‌ای که به‌عنوان روشنایی بخشی از نور را تأمین می‌کند، به طرز جالبی کوزه و ظروفی از جنس سفال را به نمایش گذاشته است.
استفاده از سفال در کفپوش بخش روستیک هر فردی را متوجه نقش آن در زندگی ایرانی می کند. سفال در مناطق کویری و گرم نقش خنک‌کننده را ایفا می کند و در باغ‌های کاشان، یزد، اصفهان، شیراز و کرمان نیز در کف به کار برده می شود به این علت که با آب پاشی و نم زدن به دلیل تخلخل و خاصیت جذب بالا، خنکی را حفظ کرده و مدتی فضا را خنک می‌کنند. همچنین حضور ظروفی از جنس سفال و سرامیک در هر گوشه این دفتر یادی از گذشته خود را بر جای می‌گذارد. نمایش تغار به‌صورت سمبلیک در فضا نیز گویای این نشانه‌هاست.
هدف از معرفی این پروژه آشنایی متخصصان با پروژه‌های اجرا شده و خاص در کشور خودمان است. حس ایرانی جاری در طرح گویای این است که با شرایط، متریال و امکانات مشابه توانایی اجرای پروژه‌های مشابهی برای همه افراد متخصص وجود دارد و شاید این تلنگری باشد تا همه معماران بر توانایی خود برای خلق ایده‌های جدید ایمان بیاورند. هر پروژه‌ای می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد و متریال و دیتیل خاصی را اجرا کند تا اصالت و هویت طرح حفظ شود. پیشینه فرهنگ ایران‌زمین و حفظ اصالت ایرانی، فرهنگ‌سازی و جلوگیری از اشاعه فرهنگ غرب به صورت غلط در معماری وظیفه‌ای است که باید برای ایجاد الگوهای خوب پارسی به بهترین شکل صورت پذیرد.
برای دیدن تصاویر بیشتر از دفتر خشت و چوب می توانید به پروفایل عکاس آن مراجعه کرده و آن ها را ببینید.
منبع: مجله منزل | نویسنده: صدف حقیقت | عکاس: شیما خراسانی