فضاهای ایرانی اسلامی: آیا تا به حال به فضای حیاط یک خانه ایرانی قدیمی پای گذاشته اید؟! و حس و حال گرم و صمیمی این خانه ها را از نزدیک تجربه کرده اید؟! ساختمانی که زیبایی محض است و حس “خانه" بودنش با هر نفسی که در آن فضا می کشی وجودت را پر می کند. در مطالب گذشته با شما از معماری ایرانی و گوشه گوشه خانه های سنتی ایران صحبت کرده ایم. این بار هم با چیدانه همراه شوید تا با شما به نقطه دیگری از این خانه ها سری بزنیم. ایوان های منحصر به فردی که زیبایی شان زبان زد خاص و عام است. اما آیا راهی وجود دارد که آنها را به فضاهای مدرن و امروزی خانه هایمان بیاوریم؟! پاسخ چیدانه به شما مثبت است و در این مطلب به شما نمونه های موفقی از این ایده را در ایران نشان خواهد داد.
ایوان از مهم ترین فضاهای معماری ایرانی است و بیشتر در خانه‌های سنتی به چشم می‌خورد. این بخش از خانه ایرانی از نظر فرم، جایگاه و ابعاد متنوع است و معمولا ارتفاعی بلند تر از سایر نقاط در نما دارد، بنابراین زود تر به چشم می آید. همچنان که میان حیاط خانه ایستاده اید، وقتی به ساختمان رو به رویتان نگاه می کنید می توانید فضای نشیمن نیمه بازی را بیابید که با ارتفاعی بالاتر از سطح اطراف خود، در دل دیوارهای خانه جای گرفته و با تزئینات جذابی خود نمایی می کند. ایوان معرفی کننده و پیشانی نماست.
مطلب پیشنهادی: ۱۰+۱ جذابیت منحصر به فرد معماری ایرانی!
ایوان چشم خانه است، فضایی واسط بین درون و بین خانه! گشادگیی رو به جذابیت و سرسبزی حیاط! ایوان ها گاه با سقف و گاهی بدون سقف ساخته می شدند. نمونه بدون سقف آن را بهار خواب و در برخی شهرها مهتابی می‌گویند. گونه دیگری از آن با ستون های متنوع در جلو و ارتفاعی برابر سقف و عرضی کم، رواق نام دارد. رواق نیز مانند ایوان از سه سو بسته و از یک سو باز است. ایوان‌ها به صورت فضاهای ورودی و خروجی ساخته می‌شوند و در حالی که برای جریان یافتن هوا باز هستند، از تابش مستقیم آفتاب جلوگیری می‌کنند. ایوان ها به بنا، برجستگی و شکوه می‌بخشد. ایوان های خانه های سنتی کانونی بود برای تزیینات مختلف بنا، مانند ایجاد مقرنس‌ها با شیوه آجرکاری، گچبری و کاشیکاری.
اگر بخواهیم در خانه ی مدرن مان، ایوان وجود داشته باشد بهتر است که به حیاط و طراحی فضای بیرونی ساختمان مان نیز توجه ای ویژه داشته باشیم. ویلاهای مسکونی یکی از بهترین گزینه های ما خواهد بود تا بتوانیم در آنها از وجود ایوان خانه لذت ببریم. همه ما خوب می دانیم که ساختمان های امروزی با ظاهری ساده تر و تزئینات کمتری طراحی و اجرا می شوند. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که ایوانی دقیقا مشابه آنچه در خانه های قدیمی می دیدیم در آنها نیز ببینیم. ویلای شمس اثر گروه معماری کارند یکی از این ایوان های مدرن را به خوبی به تصویر کشیده است. با توجه به قرارگیری ساختمان در میان آب، ورود به ساختمان اهمیت ویژه‌ای یافت؛ مجموع پل و نمای شرقی برای تاکید بر فرآیند ورود و ایجاد تعریفی نو از ایوان طراحی شده است.
خانه ای برای آخر هفته نام ویلایی زیبا در شهرک صدرا در نزدیکی شیراز است. علی سوداگران طراح این ویلا نیز تعریفی نو از ایوان را در اختیار ساکنان قرار داده است. در سمت راست بنا و متصل به دیواره استخر دیواری بتنی در کنار ساختمان گوشه ای دنج را برای نشستن روی ایوان به وجود آورده است و دید مناسبی به استخر نیز دارد. در این ساختمان نیز برقراری ارتباط میان فضای داخلی و بیرونی خانه به وسیله ایوان شکل گرفته است.
در طراحی ویلای فردوس جنوبی، سهراب رفعت هماهنگ با ترکیب حجم معماری بنا، به کمک صفحات بیرون زده، ایوان این ویلا را طراحی کرده است. ارتباط مستقیم با فضای سبز در این ایوان برقرار است. ارتباط با فضای داخلی بنا نیز به کمک دیواره ای شیشه ای تامین شده است. معماری کاملا مدرن این ویلای مسکونی بر جذابیت استفاده از فضای ایوان افزوده است.
مطلب پیشنهادی: خانه ای در کیش با زیبایی های معماری ایرانی
البته نباید فراموش کنیم که با توجه به تنوع آب و هوایی در ایران، ظاهر و تزئینات ایوان های خانه های ایرانی متنوع بوده است. مقایسه نمونه خانه های مناطق مرکزی ایران با خانه های حاشیه دریای خزر به خوبی این تفاوت را به نمایش میگذارد. اما چارچوب و مفهوم وجودی ایوان در این مناطق تغییر نکرده است. مهندس سهراب رفعت در طراحی دهکده خانوادگی خلیلی برای 5 ویلای موجود در این فضا ایوان های بزرگ و زیبایی طراحی کرده است که به خوبی با وضعیت اقلیمی و آب و هوای منطقه سازگاری دارد.
طراحی ویلای پارتکلا اثر مهندس محمدرضا نیکبخت زیبایی یک ایوان مدرن در مناطق شمالی کشورمان را به وضوح به نمایش گذاشته است. همانطور که از یک ایوان ایرانی انتظار می رود، هنگامی که در آن نشسته باشید، دید و منظره پیش رویتان ارتباط شما را با فضای بیرون از خانه حفظ می کند. ایوان این خانه دید بسیار خوبی به منظره های زیبای اطراف دارد و در آن از صندلی های چوبی و حصیری استفاده شده است.
مطالب بیشتر: طاقچه های ایرانی، نیاکان شلف های امروزی در دکوراسیون منزل ایده هایی برای طراحی پاسیو به سبک ایرانی گودال باغچه های مدرن، فضایی دنج در حیاط منزل ایرانی هشتی ایرانی را به ورودی خانه های امروزی بیاورید
نویسنده: لاله داورپناه | تحریریه چیدانه