«توماس توماسیان»، تاجر و نیکوکار ارمنی، در دوره حیاتش، فعالیت‌های خیرخواهانهای از جمله مدرسه‌سازی داشت. او خانه باشکوه و زیبای خود را سال 1355 به شورای خلیفه‌گری ارامنه و کلیسای گریگوری واگذار کرد تا فعالیت‌های هنری در آن انجام شود.
این فرد نیکوکار در وقف‌نامه‌اش عنوان کرد که خانه‌اش به‌یاد همسرش به «خانه فرهنگ ژینا توماسیان» نامگذاری شود. طراح این خانه ویلایی با معماری ساده‌اش، فردی به‌نام «اوژن آفتاندلیانس» بود که در پرونده کاری‌اش، طراحی تالار وحدت، کلیسای سرکیس مقدس و برخی از بناهای کاخ‌های سعدآباد، فرح‌آباد و نیاوران وجود داشت. مهندس «آیوازیان» نیز این طرح را اجرا کرده است.
خانه توماسیان در محله ایرانشهر منطقه7، عرصه‌ای حدود 830متر مربع دارد و طراحی آن نیز به گونه‌ای انجام شده تا پس از فوت مالک، به کارگاه‌ها و کلاس‌های فرهنگی و هنری تبدیل شود. در طبقه اول این ساختمان که با مصالح باکیفیت و مرغوب ساخته شده، سالنی وسیع همراه با فضاهای خدماتی مثل آشپزخانه و سرویس بهداشتی وجود دارد.
اتاق‌های نشیمن، مطالعه و خواب هم در نیم‌طبقه فوقانی قرار دارند و نقاشی دیواری زیبایی که صحنه‌ای از اساطیر ارامنه است، به ابعاد 589متر با تکنیک گواش روی دیواره ضلع غربی سالن طبقه همکف نقش بسته است.
مشاهده بیشتر
«رضا موسوی»، کارشناس مرمت بناهای تاریخی و تهران‌شناس، دراین‌باره می‌گوید: «سال1376 یا 1377 که برای ثبت خانه مراجعه کردیم، در اختیار انجمن خلیفه‌گری بود و در نهایت سال1383 توانستیم این خانه را ثبت کنیم. اولین چیزی که در بدو ورود به خانه جلب توجه می‌کرد، یک نقاشی دیواری عجیب بود که یک نبرد را تصویر می‌کرد. اندازه تابلو بسیار بزرگ و چنین نقاشی بزرگی با آن کیفیت و اندازه، شاهکار بود.»
این خانه مدتی در اختیار کمیته امداد و بنیاد مستضعفان بود و بعد هم به مالک خصوصی واگذار شد. مالک هم در این سال‌ها دقت زیادی برای حفظ خانه انجام نداده و حتی برای مدتی آن را به مصالح‌فروشی یا انبار مصالح تبدیل کرده بود. موضوعی که سبب تخریب بخش‌هایی از بنا شده است. این درحالی است که طبق وقف‌نامه مالک، از این ملک باید به‌عنوان مرکزی برای فعالیت‌های فرهنگی مانند کتابخانه و پژوهش‌های ادبی زبان‌شناسی و سخنرانی استفاده می‌شد.
موسوی با اشاره به مرمت نشدن خانه توماسیان در این سال‌ها می‌گوید: «این خانه نه‌تنها مرمت نشده، بلکه از سوی مالک خصوصی تخریب هم شده است. این درحالی است که بنا 10بهمن سال1383 با شماره 11377 ثبت شده و به مالک هم تذکر داده شده بود. حتی ما در سازمان میراث فرهنگی، تابلو ثبت خانه را روی سردر نصب کردیم، ولی مالک برداشت. بعد هم که بنیاد مستضعفان خانه را در اختیار گرفت و به مالک خصوصی واگذار کرد، توجه چندانی به حفظ آن نشد، به گونه‌ای که در و پنجره‌هایش شکسته و رها شده است.»
خانه توماسیان که در دوره پهلوی دوم ساخته شده، چند ویژگی دارد که مهم‌ترین آن، ساخته شدنش در منطقه‌ای بوده که در طرح گسترش تهران بود. این خانه در ضلع شمالی خیابان سمیه، بعد از خیابان موسوی (فرصت)، پلاک189 قرار دارد.
منبع: همشهری آنلاین