این ساختمان در یکی از مناطق شرقی شهر تهران در یک بافت کاملا مسکونی واقع شده بود و خود نیز کاربری مسکونی داشت. کارفرمایان قصد داشتند تا کاربری فعلی بنا به درمانی تغییر یابد. آن ها می خواستند یک ساختمان جدید درمانی، کاملا متفاوت از بافت منطقه تاسیس کنند.
اما طراحان می دانستند که برای طراحی یک ساختمان، باید آن را همچون جزیی از یک کل در نظر بگیرند و فرصت تعلق به محیط اطراف و در نهایت شهر را برای آن فراهم کنند. بنابراین تصمیم گرفتند تا به جای تخریب بنای موجود، ساختار کلی و بخشی از هویت مسکونی آن را حفظ کنند و با ارائه طرحی جدید، زندگی تازه ای به آن ببخشند.
ساختمان ها ساکنان بی جان شهرها هستند که سال هاست آرام و بی هیاهو در کوچه ها و خیابان ها ایستاده اند تا برای ما آدمیان پناه و آسایشی فراهم کنند و در گذر زمان خاطره ساز شوند. آن ها باید علاوه بر زیبایی و پاسخ به نیاز کاربران، ریشه در فرهنگ بستر خود داشته باشند. هر یک از آن ها سناریو و داستان منحصر به فردی دارند که با توجه به عملکرد خود و شخصیت کاربرانشان متفاوت است. اما در هر حال این سناریو چه از نظر ارزش های سبک زندگی و چه از نظر ابعاد زیبایی شناسانه، ریشه در باور و فرهنگ مردم منطقه دارد. هر خطی که معمار می کشد و هر فرمی که او خلق می کند می بایست برخاسته از این ارزش ها باشد و ردپایی از هویت اصیل ما را در خود جای دهد. ایده اولیه بازسازی کلینیک دندانپزشکی رویش از همین نقطه و بر پایه همین تفکر آغاز شد.
اما طراحان می دانستند که برای طراحی یک ساختمان، باید آن را همچون جزیی از یک کل در نظر بگیرند و فرصت تعلق به محیط اطراف و در نهایت شهر را برای آن فراهم کنند. بنابراین تصمیم گرفتند تا به جای تخریب بنای موجود، ساختار کلی و بخشی از هویت مسکونی آن را حفظ کنند و با ارائه طرحی جدید، زندگی تازه ای به آن ببخشند. به گمان طراحان کالبد بر جای مانده این ساختمان، ماهیتی بود که از گذشته تا کنون در برابر تحولات شهر مقاومت کرده و هر بیننده کنجکاوی را به تفکر در مورد آینده خود وا می داشت.
بر همین اساس، اسکلت، دیوارهای اصلی و حتی بخش هایی همچون راه پله را با همان ساختار آجری خود حفظ کرده و با استفاده از چندین روش مختلف، اقدام به مقاوم سازی آن نمودند.
علاوه بر مقاوم سازی، تمامی تاسیسات قدیمی پروژه نیز نوسازی شدند. به عنوان مثال لوله کشی فاضلاب قدیمی ساختمان، از نوع چدنی بود که در نهایت به چاه متصل می شد، اما پس از بازسازی به پوش فیت تغییر یافت و به فاضلاب شهری متصل گردید. همچنین در لوله کشی آب مجموعه، لوله های پنج لایه جدید جایگزین لوله های فلزی قدیمی شدند.
برای تامین گرمایش ساختمان، در کاربری قبلی از موتورخانه و برای سرمایش آن از کولر آبی استفاده می شد که پس از بازسازی جای خود را به داکت اسپلیت دادند.
بافت آجر بر قامت دیوارها کیفیت حسی و بصری متفاوتی را برای مخاطبان خود ایجاد می کند و با تداعی احساس حضور در فضای آشنای قدیمی، تجربه افراد از یک فضای پر تشویش درمانی را بهبود می بخشد. با انجام تمهیداتی همچون پوشش دادن آجر کف با رزین و اپوکسی، این متریال را به استانداردهای فضای درمانی نزدیک کردند و در نهایت با رعایت همه ضوابط بهداشتی آن را در جایی به کار گرفتند که کمتر انتظار آن می رفت. با این کار تلاش کردند تا ضمن احترام به تاریخ و هویت اصلی ساختمان، کلیشه های موجود در باب طراحی کلینیک های درمانی را نیز تغییر دهند.
بر اساس سناریو جدید، هر یک از کاربری ها در قالب باکس هایی سفید رنگ، در دل بستر آجری جای گرفتند. باکس هایی که با ظاهر امروزی خود معرف قسمت های الحاقی هستند و در داخل و خارج، گوشه هایی کِرو و نرم دارند. بسته به عملکرد فضا و باکس مربوطه، میزان کرو بودن آن متغیر است. به طوری که فضاهای غیر عملکردی در حوزه درمانی مانند پذیرش و انتظار بیشترین میزان کرو بودن و فضاهای عملکردی درمانی مانند جراحی کمترین مقدار را تجربه می کنند.
در طراحی کلینیک ها، به کارگیری فرم های کرو در کنار فضاهای معمول تیز گوشه ضمن جذابیت بصری برای مخاطبان، تاثیر روانی مثبتی بر آن ها دارد. طبق نتایج تحقیقات، این فرم ها احساس تعادل و آرامش بیشتری را به افراد منتقل می کنند و در فضاهایی با کاربری درمانی می توانند در کاهش سطح استرس مراجعین موثر واقع شوند.
یکی از مهم ترین ویژگی هایی که در طراحی و بازسازی کلینیک ها باید مورد توجه قرار گیرد، خوانایی مجموعه و تعریف دسترسی مناسب به فضاهای داخلی آن است. به طوری که عدم توجه به این موضوع ممکن است باعث سردرگمی بیمار شده و تبدیل به مسئله ای تنش زا برای او شود، یا در نقطۀ مقابل با القای حس احترام به پرسنل و مراجعین، موجب افزایش کارایی و رضایت مندی آن ها شود.
در طراحی پلان این پروژه، میز پذیرش درست در مقابل درب ورودی قرار گرفت تا مراجعین در بدو ورود به سادگی آن را مشاهده کنند و مسیر خود را بیابند. فضای انتظار نیز در نزدیکی این قسمت و در تعامل با آن جانمایی شد.
در ادامه، بخش درمان در فضایی کاملا جدا از بخش پذیرش و انتظار جای گرفت تا دید مراجعین به آن ها به حداقل برسد و در عین حال از نور طبیعی و سایر مزایا نیز برخوردار باقی بماند و در نهایت حوزه خدماتی در فضای مابین این دو عملکرد اصلی جانمایی شد. به طوری که ضمن تفکیک کامل آن ها از یکدیگر، به سادگی به فضای درمانی خدمت رسانی کند.
همانطور که اشاره شد، استراتژی طراحان در انتخاب شیوه بازسازی کلینیک دندانپزشکی رویش “پیوند ساختمان با شهر و محیط اطراف آن بود" ، به گونه ای که کاملا هماهنگ با بافت محله باشد اما در عین حال شاخص و چشم نواز به نظر برسد. حفظ این نکته در طراحی نمای پروژه بیش از هر قسمت دیگر ضروری بود. همچنین در نظر داشتند تا خطوط و ایده های شکل دهنده ی نما نیز برخاسته از سناریوی درونی ساختمان باشد.
بر همین اساس ساختار آجری نما را با همان رنگ و بوی گذشته خود حفظ کردند و باکس الحاقی سفید رنگ را این بار بر روی زمینه آجری قرار دادند. به دلیل وجود کنسول قدیمی، گوشه ای از باکس به سمت بالا کشیده شد تا به ارتفاع مجاز نزدیک شود و در نهایت پنجره ها را با یک پترن مشخص کاور کردند. بدین ترتیب حریم خصوصی بلوک های مسکونی اطراف نیز حفظ می شد.
هم نشینی متریال با اصالتی مانند آجر در کنار سطوح سفید و ساده، موسیقی دلچسبی می نواخت که هر رهگذری را به گوش دادن به خود فرا می خواند. موسیقی ای که روایت گر داستان رویش یک فضای درمانی جدید از دل یک خانه قدیمی ست. مفهوم رویش در این پروژه محصول اعمال تعاریف امروزی معماری در بستر آجری بناست که با احترام به هویت شهری و در جهت افزایش مطلوب بنای قدیمی، کاربری جدیدی را می سازد.
در ادامه شما را به دیدن سایر تصاویر بازسازی کلینیک دندانپزشکی رویش دعوت می کنیم.
طراحی داخلی کلینیک دندانپزشکی ساده و مدرن
پلان ها، دیاگرام، سکشن و غیره.
مطالب مرتبط:
برای مشاهده سایر پروژه های معماری برجسته مطالب چیدانه را در این بخش دنبال کنید.
منبع