خانه مهربان از بناهای با ارزش و تاریخی در محله عودلاجان است که می‌توان یادگارهایی از معماری دوره تحول میانه (پهلوی اول) و به طور شگفت انگیزی گردشی در سبک معماری قاجار -قبل و بعد ازعصر مشروطیت – را در آن باز جست.
به گزارش همشهری آنلاین، خانه مهربان یکی از جاذبه‌های دیدنی طهران در دل محله عودلاجان به عنوان یکی از قدیمی‌ترین محله‌های پایتخت قرار دارد. با قدم زدن در میان کوچه پس کوچه‌های این محل که هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده است، می‌توانید سفری به گذشته‌های داشته باشید و ازخانه مهربان و چندین مکان تاریخی دیگر دیدن کنید. دیدن این خانه تاریخی یک تیر و چند نشان است؛ چرا که با گذر از کوچه عودلاجان از میان خانه‌ها و مکان تاریخی متعلق به دوران قاجار و صفویه عبور می‌کنید.
خانه‌ها و دکان‌های معمولی محله عطر و بویی قدیمی دارند و حتی اگر قصد نداشته باشید به بافت‌های تاریخی محله سرک بکشید، روبه‌روی بسیاری کوچه‌ها و خانه‌ها لحظه‌ای مکث خواهید کرد و مبهوت زیبایی و معماری آن‌ها می‌شوید.
خانه مهربان در نقشه‌های قدیمی بازمانده از گذشته به افراد مختلفی نسبت داده شده است. در نقشه اوت کرشیش که معلم اتریشی دارالفنون بود، به محب‌علی‌خان خلج از رجال دوره قاجار تعلق داشته؛ اما در نقشه یکی دیگر از معلمان دارالفنون با نام عبدالغفار نجم‌الدوله به یکی از همسران ناصرالدین شاه به نام زبیده خاتون نسبت داده شده است.
مشاهده بیشتر
«زبیده گروسی» معروف به «امینه قدس»، از میان دهقانان و روستاییان به دربار ناصرالدین شاه راه پیدا کرد. او طبق گفته باقی اهالی دربار، در آغاز کنیزی ساده بود که به‌تدریج پله‌های ترقی را طی کرد. شاه به واسطه دقتش به او اعتماد ویژه‌ای داشت و صندوق‌خانه جواهرات خود را به او سپرده بود. به همین جهت، به زبیده خاتون که کم‌کم سوگولی ناصرالدین شاه شد، امینه اقدس نیز می‌گفتند. او در اواخر عمر خود از دو چشم نابینا شد و شاه به واسطه علاقه‌اش او را برای درمان به وین فرستاد. زبیده خاتون پس از 6 ماه ناکام از درمان به ایران بازگشت. چند سال بعد وقتی زبیده خاتون بر اثر سکته قلبی درگذشت، ناصرالدین شاه بسیار سوگوار شد.
شخص دیگری که خانه مهربان را به او نسبت می‌دهند، محمد علی‌خان خلج از رجال دوره قاجار و فرستاده فتحعلی شاه به دربار عثمانی برای از میان بردن نقشه‌های روسیه بود. بسیاری می‌گویند شاه این خانه را به واسطه خدماتش به او بخشیده است.
خانه مهربان پس از سال‌ها دست‌به‌دست شدن و جابه‌جایی، به دست زوجی با نام «مهربان‌منش» خریداری شد و نام این زوج تا به امروز روی این خانه کهن باقی مانده است. آن‌ها خانه خود را وقف خانه سالمندان کهریزک کرده بودند؛ به همین جهت زیرزمین خانه برای بسته‌بندی کمک‌های مردمی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این زوج پس از مرمت و بازسازی خانه در سال 1384 موفق به ثبت این بنا در لیست آثار ملی ایران شدند؛ اما سال‌ها بعد به‌دلیل عدم رسیدگی مناسب، دوباره به بازسازی نیازمند شد. در نهایت خانه مهربان در اوایل دهه 90 از سوی شهرداری تهران خریداری شد و امروز بخشی از این خانه با هدف ترمیم بافت تاریخی محله عودلاجان در اختیار «مدیریت بافت و بناهای تاریخی شهرداری تهران» قرار دارد.
وارد خانه مهربان که می‌شوید در میانه خانه، حوض آبی فیروزه‌ای قدیمی را می‌بینید که دورتادور آن، گلدان‌های سفالی با گل‌های رنگارنگ خودنمایی می‌کنند و شما را به یاد خاطرات دوران کودکی خود از خانه مادربزرگ‌ها می‌اندازند. این گلدان‌های زیبا مسیر روی پله‌ها تا روی ایوان و ورودی خانه را نیز تزئین کرده‌اند.
علاوه بر این، در میان ستون‌های خانه و روی نرده‌های ایوان نیز گل‌های شعمدانی خانه کرده‌اند و اگر ساعتی را روی ایوان شمالی بگذرانید، مهمان منظره‌ای زیبا از درختان قدیمی خواهید بود.
برای رفتن به خانه مهربان کافی است تا خود را به نزدیکی بازار بزرگ تهران برسانید. این منطقه در طرح ترافیک قرار دارد و ممکن است برای رسیدن به آن تا پیش از ساعت اتمام طرح ترافیک به مشکل بربخورید؛ اما اگر قصد دارید با ماشین شخصی خود را به منطقه برسانید، از طریق بزرگراه امام علی(ع) شمال به جنوب وارد تونل امیرکبیر و سه راه امین حضور شده یا از بزرگراه امام علی شمال به جنوب وارد بزرگراه محلاتی شوید و سپس خود را به خیابان جاویدی برسانید. کمی جلوتر سر نبش کوچه فیروزکوهی خانه مهربان را خواهید دید.
خانه مهربان تنها تا ساعت پنج عصر پذیرای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان است؛ پس برای رسیدن به ساعات بازدید می‌توانید با وسایل حمل و نقل عمومی برنامه‌ریزی کنید و منتظر اتمام ساعات طرح ترافیک نباشید. برای رسیدن به این منطقه می‌توانید از طریق خطوط مختلف مترو خود را به نزدیک‌ترین ایستگاه یعنی بهارستان (یا مترو پانزده خرداد) برسانید. از آنجا تا خانه مهربان فقط در حدود 15 دقیقه پیاده‌وری در پیش خواهید داشت.
همشهری آنلاین