چوب مهندسی چیست؟ و هر آنچه که درباره انواع چوب ها باید بدانید!

مصالح نوین ساختمان: تابحال به کابینت، سقف، دیوار، درب و یا هر وسیله چوبی خود دقت کرده‌اید؟ آیا نوع وسیله چوبی و خصوصیات مربوط به آن را می‌دانید؟ چوب‌ها انواع مختلفی در رنگ و نوع دارند. هر کدام از این‌ها دارای خصوصیاتی هستند که دانستن آن به شما در نگهداری بهتر و افزایش طول عمر آن وسیله‌ها کمک می‌کند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی و معرفی خصوصیات، کاربردها و هر نکته ای که برای نگهداری و استفاده یکی از انواع پرمصرف چوب به نام چوب مهندسی نیاز دارید را به شما معرفی کنیم. 

به طور کلی سه نوع چوب برای ساخت لوازم و وسایل چوبی استفاده می‌شود. این سه نوع شامل چوب نرم – چوب سخت – چوب مهندسی. اگر به وسایل اطراف خود نگاه کنید متوجه می‌شوید که بیش از نیمی آن ها از جنس چوب هستند و بیشتر این نوع چوب را انواع چوب‌های مهندسی تشکیل می‌دهند. اگر نمی‌دانید تخت، میز کار، صندلی و هر کدام از این وسایل خانه شما از چه نوع از چوب‌های مهندسی است در ادامه با ما همراه باشید. 

به چه چوبی، چوب مهندسی گفته می‌شود؟

دلیل اصلی نام‌گذاری مهندسی به این چوب‌ها است که فرآیند تولید این نوع از چوب‌ها به صورت از قبل مهندسی شده و دقیق طراحی و تولید می‌شوند. چوب مهندسی یا Engineered Wood حاصل موادی مانند ضایعات چوبی، خاک اره و به طور کلی فرآورده‌های جانبی چوب هستند. این ضایعات چوبی به کمک فشار، گرما و چسب به یکدیگر متصل می‌شوند. چوب کامپوزیت و صنعتی نام‌های دیگری است که برای چوب‌های مهندسی بکار می‌برند. این چوب‌ها به دلیل ساختار مناسب خود، تحول بزرگی در ساخت مصالح چوبی ساختمانی به وجود آورده‌اند. 

چوب‌های مهندسی را به عنوان یکی از بهترین جایگزین‌های چوب‌های طبیعی معرفی می‌کنند. همین مورد باعث شده تا یکی از غدغه‌های جهانی را برطرف شود و میزان قطع درختان تا حد زیادی کاهش داده شود. به طور کلی چوب مهندسی به 4 نوع تقسیم می‌شوند: 

1. نئوپان
2. HDF
3. MDF
4. تخته چند لایه

نئوپان

نئوپان یکی از انواع پرکاربرد چوب‌های مهندسی است که با نام تخته خرده چوب نیز آن را معرفی می‌کنند. اگر به ساختار این چوب در شکل زیر توجه کنید ضایعات چوبی، مانند تراشه‌های چوبی را در ساختار آن می‌بینید. این ضایعات چوبی که عمدتا همان تراشه‌های چوبی هستند توسط حرارت و فشار، فشرده‌سازی می‌شوند و توسط چسب یا رزین به هم متصل می‌شوند.

استفاده از نئوپان چه مزایایی را به دنبال دارد؟

1. وزن: نئوپان به دلیل مراحل آماده‌سازی و فشردگی که برای ساخت آن استفاده شده است، دارای وزن سبکی است. اگر بخواهیم این چوب را با نوع چند لایه چوب‌های مهندسی مقایسه کنیم، نئوپان‌ها وزن بسیاری پایین‌تری دارند. همین موضوع باعث شده تا از لحاظ حمل و نقل و جابجایی نسب به دیگر انواع این دسته از چوب‌ها، راحتی بیشتری داشته باشد.
2. قیمت: اگر بخواهیم به مهم‌ترین مزیت استفاده از نئوپان اشاره کنیم، بی‌شک مقرون به صرفه بودن آن است. قیمت این چوب‌ها اگرچه کمتر از انواع دیگر است اما از کیفیت آن کاسته نشده است. شما اگر بخواهید وسیله‌ای را توسط چوبی مانند تخته چند لایه درست کنید، قیمت آن تقریبا دو برابر حالتی می‌شود که همان وسیله توسط نئوپان ساخته شود.
3. عایق بودن: اگر به وسیله‌هایی مانند اسپیکر یا سالن‌های اجتماعات نگاه کنید، متوجه می‌شوید که بدنه یا سقف آن‌ها از نئوپان ساخته شده است. دلیل آن نیز عایق بودن نئوپان نسبت به صدا و حرارت می‌باشد.
4. نگهداری میخ: یکی از نیازهای اصلی که چوب‌ها باید داشته باشند، نگهداری میخ و پیچ‌هاست. طی بررسی و مقایسه‌هایی که انجام شده، نئوپان قابلیت نگهداری بیشتری نسبت به MDF دارد. نئوپان توانایی زیادی برای پذیرش چسب و رنگ نیز دارد.
5. شکل پذیری: ساختار نئوپان به گونه است که شما می توانید به راحتی و با استفاده از دستگاه برش و دریل آن را تغییر اندازه بدهید.

چند مورد از مهم‌ترین معایب نئوپان

1. در برابر رطوبت مقاومت پایینی دارد.
2. عمر مفید و دوام آن کم است.
3. استحکامی کمی دارد.
4. برای بارهای سنگین مناسب نیست زیرا تحمل آن‌ها را ندارد.
5. تخریب پذیری بیشتری نسبت به

نئوپان در زندگی چه کاربردهایی دارد؟ 

نئوپان باتوجه به قیمت پایینی که دارد، در مقایسه با انواع دیگری مانند تخته‌های چندلایه، از کاربرد بیشتری در صنعت ساختمان سازی برخوردارند. یکی از موارد رایج این است که افراد برای پایین آمدن خرج ساخت و ساز در بعضی از بناها، از نئوپان‌ها در سقف و دیواره استفاده می‌کنند. در ادامه به بررسی چند مورد از مهم‌ترین کاربردهای نئوپان می‌پردازیم.

1. زیر ساخت: بارها دیده شده که افراد برای زیربنای پارکت یا کفپوش خود از نئوپان استفاده کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که برای جلوگیری از نفوذ آب و یا حشراتی مانند موریانه باید فرآیندهای شیمیایی انجام شود.
2. دیواربندی: اگرچه نئوپان‌ها در برابر فشار و وزن بالا بسیار مقاوم نیستند، اما به دلیل باربر نبودن پارتیشن و دیواره‌ها به وفور از نئوپان بخصوص نوع لمنیت‌دار آن در ساختار دیواره استفاده می‌شود.

1. سقف: در ساخت سقف‌های کاذب، بخصوص در ساختمان‌هایی که تهویه مرکزی دارند، به دلیل عایق بودن نسبت به حرارت از نئوپان بخصوص نئوپان لمنیت‌دار، استفاده می‌شود. علاوه براین، در بعضی از مراکز مانند تئاترها، مرکزهای رایانه، سالن اجتماعات به عنوان کاشی برای سقف این مکان‌ها بکار می‌رود.

HDF

HDF نام مختصر شده از High density Fiberboard است که نوعی چوب مهندسی شده است. این چوب که تخته فیبر با تراکم بالاست، همانطور که از اسمش پیداست در ساخت ورقه‌های این چوب میزان فیبر، چسب و فشار افزایش یافته است. همین مورد باعث بالا رفتن چگالی یا همان تراکم چوب شده است. این تراکم بالا، خصوصیاتی نظیر مقاومت بسیار زیاد در مقایسه با نمونه‌های دیگر و خاصیت رنگ پذیری خیلی بیشتری، به HDF داده است. در ادامه به بررسی مزایا، معایب و کاربردهای این چوب می‌پردازیم.

استفاده از چوب HDF چه مزایایی دارد؟

1. استحکام و مقاومت: باتوجه به اسم این نوع چوب، از لایه‌های فیبری متراکمی ساخته شده است که مقاومت آن را در مقایسه با مواردی دیگر نظیر MDF، بسیار بالاست. البته مقاومت HDF در مقایسه با تخته چند لایه، مقداری کمتر است.
2. سطح: یکی دیگر از مزایای چوب HDF، سطح کاملا صافی است که دارد و این سطح هموار، باعث شده تا برای تولید کفپوش‌ مناسب باشد.
3. رنگ‌پذیری: این نوع از چوب‌های مهندسی دارای قابلیت رنگ‌پذیری بسیار بالاست.
4. قیمت: طبق مقایسه‌ای که بین HDF و چوب طبیعی انجام شده، این نوع چوب نسبت به چوب طبیعی مقرون به صرفه‌تر است.
5. شکل ظاهری: علاوه بر قیمت، این شکل ظاهری زیبا و شبیه به چوب طبیعی است که باعث محبوبیت این نوع از چوب در مقایسه با چوب طبیعی شده است.
6. مقاومت در برابر آفت: یکی از معایبی که باعث تمایز HDF از انواع دیگر چوب‌های مهندسی نظیر نئوپان می‌شود، مقاومت بالا در برابر آفت‌هایی نظیر موریانه است. دلیل این موضوع، مواد و ترکیب‌های شیمیایی است که در فرآیند تولید این نوع چوب استفاده شده است.

مهم‌ترین معایب HDF:

1. این چوب نیز مانند نئوپان در برابر رطوبت و آب مقاومت بالایی ندارد.
2. نمی‌توان از این چوب در فضاهای باز به دلیل جذب بالای رطوبت استفاده کرد.

مهم‌ترین کاربردهای چوب HDF چیست؟

1. صنعت وسایل چوبی و ساخت درب: HDF به دلیل شباهتی که به چوب طبیعی دارد، به وفور برای ساختن درب و مبلمان استفاده می شود. علاوه براین، به کمک HDF وسایل چوبی بسیار زیبایی درست می‌کنند.
2. کف‌پوش و کاغذدیواری: ظاهر و شکل طبیعی و زیبای این نوع چوب باعث شده تا انتخابی مناسب برای افرادی که می‌خواهند خانه‌های خود را کف و کاغذ دیواری (دیوارپوش) بکنند.

1. پارتیشن‌بندی: از این چوب‌ها مانند دیگر چوب‌های مهندسی، می‌تواند برای پارتیشن‌بندی نیز استفاده کرد.

MDF

بی‌شک یکی از رایج‌ترین انواع چوب هایی که در ساخت مصالح ساختمانی و وسایل چوبی استفاده می‌شود، MDF است. MDF یا Medium Density Fiberboard یا تخته فیبر با تراکم متوسط که بیشتر به همان اسم MDF شناخته می‌شود، همانند تخته چندلایه، به وفور در ساخت مصالح ساختمانی بکار می‌رود. افرادی که با MDF کار می‌کنند تنها ایرادی که از آن می‌گیرند وزن بالای آن است. درحالی که مزیت‌هایی مانند پذیرش خوب چسب، پیچ و میخ و به راحتی بریده می‌شود. ممکن است بعضی مواقع فرق بین MDF و نئوپان را نتوانید به خوبی متوجه شوید. در ادامه به بررسی نکاتی درمورد کاربرد، مزایا و معایب تا بتوانید به راحتی چوب MDF را تشخیص دهید.

مهم‌ترین مزایایی که MDF دارد، چیست؟

1. عایق بودن: یکی از نکاتی که شاید به خوبی به آن توجه نشده باشد، عایق بودن MDF در برابر صوت است. همین مورد باعث شده تا از این چوب در اسپیکرها برای جلوگیری از لرزش بیش از حد آن، استفاده شود. علاوه براین، اگر ساختمانی تجاری دارید و می‌خواهید از مشکلاتی که رطوبت و خشکی می‌توانند برای چوب به وجود بیاورند در امان باشید، از MDF در مصالح ساختمانی خود استفاده کنید.
2. قیمت: اگر می‌خواهید از چوبی باکیفیت ولی ارزان‌تر از چوب طبیعی در مصالح ساختمانی خود استفاده کنید، MDF بهترین انتخاب است.
3. مقاومت: MDF به دلیل استفاده از فرآیندهای شیمیایی خاص در ساخت آن، در برابر موریانه و آفت‌هایی از این قبیل مقاوم هستند. علاوه براین، این چوب در برابر آتش‌سوزی مقاومت بالایی دارد و تا حد زیادی از ایجاد حریق جلوگیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: روش های نگهداری از کابینت های MDF

استفاده از MDF چه معایبی دارد؟

1. اگرچه MDF مقاومت نسبی بالایی دارد، اما اگر تحت فشارهای زیاد قرار بگیرد، احتمال شکستگی در آن بالاست.
2. گاها ممکن است رطوبت را زودتر از چوب طبیعی جذب کند و متورم شود.
3. اگرچه برای نگهداری میخ مناسب است، اما در ابتدا ممکن است مشکلاتی به وجود بیاید و چوب مستعد شکاف شود.
4. افرادی که با MDF کار می کنند، خاک اره تولید شده از آن می تواند باعث بروز مشکلات تنفسی در آن‌ها شود.

چند مورد از مهم‌ترین کاربردهای MDF، چیست؟

1. صنعت وسایل چوبی: یکی از انواع چوب‌هایی که به وفور در صنعت مبلمان‌سازی استفاده می‌شود، MDF است. علاوه بر مبلمان، در ساخت وسایلی مانند قفسه، میز و صندلی نیز به میزان زیادی از MDF استفاده می‌کنند. بسیاری از شرکت‌های معتبر از این چوب به عنوان یکی از مواد اولیه در ساخت لوازم چوبی خود استفاده می‌کنند.
2. دکوراسیون داخلی: اگر به آشپزخانه یا قفسه‌های خانه های امروزی توجه کنید، این چوب به وفور در آن ها استفاده شده است. دلیل این موضوع رنگ و طرح مناسب چوب‌های MDF است.

بیشتر بخوانید: 10 روش معجزه آسا برای برق انداختن وسایل چوبی!

تخته چند لایه

همانطور که از اسم آن مشخص است، این تخته چوب از روی هم قرار گرفتن ورق‌های نازک روی هم تشکیل می‌شود. توصیه می شود تا در ساخت این تخته‌ها، زاویه 45 درجه برای روی هم قرار گرفتن لایه‌های نازک روی هم استفاده شود؛ زیرا زاویه 90 درجه نمی‌تواند استحکام کافی برای تخته‌های چند لایه فراهم کند. از این‌رو، با زاویه 45 درجه لایه‌های نازک را به هم متصل می‌کنیم. این موضوع از خم و پیچ خوردگی راحت چوب جلوگیری می‌کند.

در ساخت تخته‌های چند لایه، همیشه تعداد لایه‌های نازک باید فرد باشد. کمترین عددی که برای آن درنظر می‌گیرند، 3 عدد است. تعداد لایه‌های این تخته‌های چوب باتوجه به نوع کاربرد، قابل تغییر است. در ادامه به بررسی کامل مزایا، معایب و کاربردهای این نوع چوب می‌پردازیم:

مهم‌ترین مزایای تخته چوب چند لایه چیست؟ 

1. مقامت و استقامت: تخته چند لایه به دلیل تشکیل از چندین لایه دارای مقاومت بسیار زیادی است. البته این مقاومت در تمام سطح آن توزیع شده است. اگر هنگام استفاده از تخته چوب چند لایه، از روکش یا چسب‌های فنولی استفاده کنند، استحکام چوب بیشتر هم می‌شود.
2. اندازه و معیار: به دلیل بزرگ بودن معیار لایه‌های این تخته چوب، شما برای ساخت وسایل چوبی خود تنها نیاز به یک تخته چوب چند لایه خواهید داشت. معمولا اندازه این تخته چوب‌ها، طول 180 سانتی متر و عرض 120 سانتی متری است.

1. مقاومت نسبت به آب: به دلیل چند لایه بودن این تخته چوب‌ها، نسبت به سایر انواع چوب‌های مهندسی از مقاومت بیشتری در برابر جذب آب برخوردار است.
2. مقاومت در برابر شکستگی: به دلیل چند لایه بودن و عدم وجود رگه در سطح این چوب‌ها، مقاومت زیادی در برابر شکاف خوردن دارد و به راحتی و بدون ایجاد شکستگی می توانید میخ و پیچ را در تخته چوب‌های چند لایه قرار دهید.

استفاده از تخته چوب چند لایه چه معایبی دارد؟ 

1. باتوجه به استحکام و پایداری بالای این تخته چوب‌ها، قیمت آن‌ها نیز به نسبت بالاتر از انواع دیگر چوب‌هاست.
2. به دلیل چند لایه بودن این تخته چوب‌ها، با دشواری بیشتری برش می‌خورد. همین مورد باعث شده تا مرتب برش زدن برای این تخته چوب‌ها سخت شود.
3. گازهای خطرناکی که هنگام برش زدن این تخته چوب ممکن است خارج شود، می‌تواند برای افراد مضر باشد.

مهم‌ترین کاربردهای تخته چوب چند لایه چیست؟

1. ساخت اتومبیل
2. کشتی سازی
3. ساخت هواپیما
4. در صنعت ساخت و ساز ساختمان و دکوراسیون داخلی
5. ساخت جعبه‌ها، بخصوص مصارف نظامی

بیشتر بخوانید: چگونه طراحی دکوراسیون داخلی را شروع کنیم؟

نتیجه گیری

در این مقاله، ما سعی کردیم تا توضیحات کافی و موردنیاز شما برای انتخاب چوب موردنظر خود از دسته چوب‌های مهندسی، را بدهیم. چوب‌های مهندسی باعث جلوگیری از قطع شدن درختان طبیعی شده‌اند و همین مورد از آسیب به محیط‌زیست جلوگیری کرده است. اگرچه استفاده بیش از حد از آن‌ها به دلیل تولید گازهای سمی، می‌تواند به سلامت شما آسیب بزند. در هنگام برش و استفاده از این تخته چوب‌ها از ماسک استفاده کنید تا از بروز عوامل خطرزا جلوگیری کنید. نکته مهمی که باید به آن‌ها توجه کنید دور نگهداشتن رطوبت و آب از محیط چوب است. همانطور که بررسی شد، بیشتر چوب‌های این دسته قابلیت جذب آب دارند و می‌توانند باعث ایجاد تورم و درنهایت شکاف در سطح چوب شود. 

نویسنده: آرمین سرخوش افشار