امروزه طراحی بیمارستان‌ها، همگام با پیشرفت تکنولوژی و گسترده‌تر شدن نیازهای انسانی، بسیار پیچیده‌تر و مهم‌تر از گذشته شده است. اصول طراحی بیمارستان بر پایه ضوابطی از پیش تعیین شده و در پاسخگویی به نیازهای مراجعان تعیین می‌شود که فارغ از کاربری بیمارستان، این اصول کلی باید رعایت شوند. امروز 1 شهریور، به مناسبت روز پزشک، قصد داریم شما را با اصول طراحی بیمارستان آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.
در این مطلب خواهید خواند:
این مطلب را بخوانید: طراحی داخلی کلینیک، زیباترین کلینیک های جهان به مناسبت روز پزشک
اصل مجاورت بر اساس دو نوع استفاده مناسب و استفاده نامناسب از اراضی شهری تعریف می‌شود و در واقع همسایگی در فضاها می‌توانند تأثیرات منفی یا مثبتی بر یکدیگر داشته باشند. این اثرات در جهت منفی شامل مواردی مانند اختلال در عملکرد، سلب آسایش، کاهش کارایی و… می‌شوند و همچنین مجاورت مناسب می‌تواند کارایی را افزایش دهد، سطح خدمات را بهبود بخشد و… بنابراین توجه به این موضوع در مکان‌یابی مراکز درمانی بسیار مهم است. در ادامه نکاتی در این زمینه آمده است:
مشاهده بیشتر
محل مرکز درمانی باید در نزدیکی مکان‌هایی با احتمال زیاد تلفات مانند مراکز تجاری، مذهبی، آموزشی، جاده ها و… در نظر گرفته شود البته این فاصله نباید آن‌قدر نزدیک باشد که به عنوان مجاورت دو کاربرد نامناسب در نظر گرفته شود و در عین حال باید در محلی باشد که آلودگی صوتی و هوای زیادی وجود نداشته باشد و از نظر دسترسی هم مناسب باشد.
ترجیحاً زمین بیمارستان بهتر است در مجاورت یا نزدیک پارک‌ها و فضاهای سبز باشد و نمای مناسبی از طبیعت و مناظر زیبا داشته باشد تا برای بیماران منظره زیبا و برای همراهان مکانی برای منتظر ماندن و استراحت وجود داشته باشد.
از مهم‌ترین اصول طراحی بیمارستان به هنگام انتخاب محل پروژه، توجه به توزیع عادلانه بیمارستان‌ها در سطح شهر است. همچنین باید حریم خصوصی بیمارستان با سایر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی حفظ شود و از طرفی ارتباطی موثر بین بیمارستان‌ها و مراکز مورد نیاز برقرار باشد.
با توجه به این‌که برای طراحی هر فضایی دستورالعمل‌ها و طرح‌های تفصیلی خاصی طراحی می‌شود، به هنگام انتخاب زمین مناسب برای طراحی کلینیک پزشکی، باید به جزئیات طرح تفصیلی آن توجه کرد.
قسمت ورودی ساختمان بیمارستان هرگز نباید در مجاورت یک منطقه مسکونی باشد.
این مطلب را بخوانید: 10 بیمارستان با معماری و طراحی داخلی خیره کننده
وجود برخی کاربردهای نامناسب در مجاورت این مراکز، کارایی این مراکز را کاهش می‌دهد. این مراکز شامل محل‌های دفن زباله ، مراکز فاضلاب شهری، دام و… می‌شود.
از مهم‌ترین اصول طراحی بیمارستان، حفظ رفاه سایرین است. مکان بیمارستان باید به گونه‌ای باشد که آسایش و رفاه عمومی به خطر نیفتد. به عبارت دیگر، عملکرد این مراکز نباید موجب سلب رفاه شهروندان و محلات شود.
انتخاب زمین برای ساخت بیمارستان باید به گونه‌ای باشد که توسعه و گسترش این مراکز را در آینده امکان‌پذیر سازد و پیش‌بینی کند. تجربه نشان داده است که هر بیمارستانی هر 10 یا 15 سال یک‌بار نیاز به توسعه و گسترش دارد. بنابراین محل و طراحی بیمارستان باید امکان هرگونه توسعه در آینده را فراهم آورد. در ادامه چند نکته در این مورد وجود دارد:
دو راه برای پیش‌بینی توسعه بیمارستان در آینده وجود دارد:راه اول: زمین بیمارستان باید آن‌قدر بزرگ باشد که بخشی از زمین برای ساخت و ساز استفاده شود. راه دوم: بخشی از محله اطراف محل بیمارستان برای گسترش ساختمان مرکز درمانی خریداری شود و برای این منظور استفاده شود. در این رابطه، اولین مورد اولویت انتخاب است.در هر صورت باید توجه داشت که این گسترش با طرح تفصیلی و ضوابط شهرداری تداخلی نداشته باشد.
این مطلب را بخوانید: طراحی کلینیک پزشکی، با روش های هوشمندانه
برنامه ریزی اولیه درمورد استفاده از فضاهای جدید پس از توسعه باید صورت بگیرد تا با استفاده درمانی ناسازگار نباشد.
بر طبق اصول طراحی بیمارستان در برنامه توسعه، معیارهای جمعیت شناختی باید در نظر گرفته شود. این شاخص یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مربوط به ساخت یا گسترش مراکز است. این معیار شامل تعداد و میزان رشد جمعیت شهری، میزان رشد پذیرش و عوارض مرکز درمانی، نحوه توزیع و پراکندگی جمعیت در شهر و… است.
انواع بیمارستان به طور کلی به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
به طور کلی سطح زمین بیمارستان باید بزرگتر از 75 مترمربع باشد اما این میزان برای بیماری‌های واگیردار بیش از 150 مترمربع باید در نظر گرفته شود.برای هر تخت بیمارستان 125-120 متر مکعب فضا در نظر گرفته می‌شود.
هر بیمارستانی به طور کلی به 4 دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
نکته: بهترین جهت برای طراحی اتاق‌های درمانی و جراحی، بین شمال غربی و شمال شرقی و بهترین جهت برای بخش پرستاری، بین جنوب و جنوب شرقی است.
حال که با طراحی موقعیتی بیمارستان آشنا شدیم، به بخش‌های مختلف بیمارستان و اصول طراحی بیمارستان از نظر معماری خواهیم پرداخت:
راهروهای دسترسی در بیمارستان باید حداقل 1.5 متر پهنا داشته باشند و پهنای راهروهایی که در آن‌ها تخت‌های بیمار جابه‌جا می‌شوند، حداقل باید 2.5 متر باشد. به طور کلی بهتر است راهروهای مربوط به عبور و مرور برای هر کاربری جدا باشد تا از انتقال میکروب جلوگیری شود.
درب‌ها باید حتما باید در مقابل مواد ضدعفونی مقاوم باشند زیرا این کار به صورت مقاوم باید صورت گیرد و همچنین استاندارد عایق صوتی هم باید روی درب‌ها اعمال شود.عرض درب‌های معمولی در بیمارستان تا 2.20 مترورودی انتقالات تا 2.80 متر
پله‌ها از هر دو طرف باید دارای نرده باشند و عرض پاگرد حداقل 1.5 متر باشد و از 2.5 متر تجاوز نکند. پله‌های مارپیچ در اصول طراحی بیمارستان جایی ندارند.
از آن‌جایی که از آسانسورها برای مصارف مختلفی نظیر جابه‌جایی همراهان، بیماران، تخت‌ها، داروها، ملحفه‌ها و… استفاده می‌شود، بهتر است برای هر کدام آسانسور جدایی تعبیه شود. لازم است تا حداقل دو آسانسور به جابه‌جایی تخت‌ها اختصاص داده شود و فضای آسانسور باید ظرفیت جابه‌جایی یک تخت و دو همراه را داشته باشد.90 * 1.20 متر ابعاد استاندارد آسانسور خواهد بود.
بر اساس اصول طراحی بیمارستان، اتاق جراحی باید طراحی شبیه به مربع داشته باشد تا حرکت در آن به راحتی قابل انجام باشد. ابعاد 6.5*6.5 و ارتفاع 3 متر مناسب به نظر می‌رسد.اتاق جراحی باید از طریق درب‌های کشویی الکتریکی به اتاق‌های بیهوشی، ترخیص، شستشو و اشیاء استریل دسترسی داشته باشد. همچنین روشنایی در اتاق جراحی باید قابل تنظیم باشد.
ابعاد 3.80*3.80 برای اتاق بیهوشی ابعاد مناسبی به نظر می‌رسد. درب‌های این اتاق باید الکتریکی و کشویی باشد و رو به اتاق جراحی باز شود. اتاق ترخیص بیهوشی هم فضایی است که باید در نظر گرفته شود.
این مطلب را بخوانید: طراحی بیمارستانی شبیه به یک کشتی غول آسا
اتاق بازگشت هوشیاری باید گنجایش چندین بیمار خارج شده از اتاق جراحی را داشته باشد و تعداد تخت‌های آن باید 1.5 برابر تعداد اتاق‌های عمل باشد.
ابعاد این اتاق می‌تواند منعطف باشد اما باید حداقل فضای کافی برای برای قراردادن طبقه و کابینت وجود داشته و دسترسی مستقیم و راحتی را به اتاق عمل داشته باشد. به ازای هر اتاق عمل، نیاز به 10 مترمربع اتاق اشیاء استریل است.
این اتاق باید به اتاق جراحی نزدیک باشد و فضایی حدودا 20 مترمربع داشته باشد.
این اتاق در محوطه بیماران سرپایی قرار می‌گیرد و به فضایی با ابعاد حداقل 3*3 متر نیاز دارد.
بر طبق اصول طراحی بیمارستان، این اتاق‌ها باید در موقعیت مرکزی بیمارستان و دارای شیشه‌های بلندی باشند که راهرو از طریق آن‌ها قابل رویت باشد. ابعاد اتاق‌ها اما وابسته به ابعاد بخش جراحی است.
وجود داروخانه‌ای به مساحت 20 متر مربع که تمامی نیازهای دارویی بیمارستان را تامین کند، لازم است.
این مطلب را بخوانید: دکوراسیون داروخانه، 20 طراحی داخلی شگفت انگیز در دنیا
اتاق نظافت باید به اتاق جراحی نزدیک باشد و فضایی حدودا برابر با 5 مترمربع داشته باشد.
در بیمارستان‌های عمومی بخش مراقبت‌های ویژه به دو قسمت جراحی و پزشکی تقسیم می‌شوند.بخش‌های بستری باید در فضای بسته به دور از رفت و آمد زیاد قرار بگیرند و دارای پنجره‌هایی جهت دریافت نور طبیعی باشند. بخش‌های مراقبت هرکدام به تخصص‌های ویژه تقسیم‌بندی می‌شوند و هر بخش بیش از 24 عدد تخت نباید داشته باشد. در کناره‌های تخت باید فضای کافی برای رفت‌وآمد وجود داشته باشد.
کلام آخرطراحی بیمارستان یکی از پیچیده‌ترین طراحی‌هایی است که جزئیات متنوع و مهمی را شامل می‌شود. پیش از طراحی این فضا، نظیر هر فضای دیگری، لازم است تا نسبت به اصول طراحی بیمارستان آگاهی داشته باشید تا رفاه حال بیماران و کارکنان به صورت کامل تامین شود.
مطالب مرتبطبیمارستان پارس با طراحی داخلی بی نظیر در رشت!7 بیمارستان کودکان که شبیه سرزمین عجایب استفضای رنگی و شاد در طراحی بیمارستان کودکان تهران