ناودانی‌ها از جمله مهم‌ترین پروفیل‌های کربنی باز به شمار می‌روند که در طیف گسترده‌ای از صنایع، از ساختمان‌سازی و پل‌سازی گرفته تا تولید ماشین‌آلات و سازه‌های دریایی استفاده می‌شوند.
این مقاطع دارای هندسه ظاهری خاصی هستند که آن‌ها را از سایر پروفیل‌ها متمایز می‌کند. رایج‌ترین نوع این پروفیل که در سایزهای مختلفی هم تولید می‌شود، از جنس فولاد است که به آن، آهن ناودانی می‌گویند. ناودانی فولادی در مقایسه با سایر محصولاتی که از این ماده تولید می‌شوند، سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر است و همین ویژگی به سازندگان این امکان را می‌دهد تا در صورت نیاز از پیچش استفاده کنند. کاربرد ناودانی در صنایع مختلف فراوان است، اما شاید بتوان کاربرد اصلی ناودانی‌ها را در صنعت ساختمان‌سازی دانست که به منظور ساخت پایه و قاب مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ دیگر کاربرد این محصول در نمای ساختمان است. در این مقاله سعی شده تا اطلاعات مختصری درباره سایر مواد اولیه پروفیل ناودانی، عملیات تولید، استانداردها، انواع مختلف و کاربردهای آن ارائه شود تا خواننده به دید روشن‌تری درباره این محصول دست پیدا کند. همچنین در انتها به نکات و فاکتورهای قابل توجه‌ای اشاره شده که به خریداران کمک می‌کند، تا انتخاب مناسبی داشته باشند.
پروفیل‌های UNP یا UPN که به طور کلی به آن‌ها U-sections گفته شده و در صنعت با نام ناودانی نیز شناخته می‌شوند، مقاطعی هستند که از دو محور عمود بر یک قسمت افقی ساخته شده‌اند و به همین دلیل، شکل ظاهری آن‌ها با حرف U انگلیسی شباهت دارد. این مقاطع تحت استاندارد خاص و از مواد گوناگونی ساخته می‌شوند و قیمت پروفیل تولید شده با توجه به جنس ماده اولیه، وزن، ابعاد و روش به کار رفته، متغیر است.
مشاهده بیشتر
مواد زیر با توجه به خواص مورد انتظار در ساخت انواع ناودانی مورد استفاده قرارمی‌گیرند:
علاوه بر پروفیل‌های U شکل که متداول‌تر هستند و تحت استاندارد UPN تولید می‌شوند، این مقاطع گاهی به شکل حرف C نیز تولید می‌شوند که در این صورت تحت استاندارد UPE هستند. در واقع تفاوت این دو استاندارد در بال‌های به کار رفته در پروفیل‌ها است. استاندارد UPN که برای ناودانی با بال‌های مخروطی و UPE که برای ناودانی یا بال‌های موازی استفاده می‌شود، هر دو تحت استاندارد اروپایی DIN-1026 تعریف می‌شوند. استاندارد مقاوم نسبت به خوردگی DIN EN ISO 12944-3 و استاندارد فرانسه NF A 45-255، دیگر استانداردهای جهانی مورداستفاده در تولید این محصول هستند.
این پروفیل‌ها، بر اساس روش تولید به دو دسته پرسی و فابریک تقسیم می‌شوند. در روش پرسی، ابتدا ورق‌های فولادی را در اندازه مورد نظر برش داده و سپس آن‌ها را از قسمت عرضی و به وسیله دستگاه فرمینگ خم می‌کنند تا به شکل U دربیایند. ناودانی فابریک توسط فرآیندهای نورد گرم و سرد تولید می‌شود که در صنعت رایج‌تر هستند. در عملیات نورد گرم، شمش فلز ابتدا تحت حرارت 1100 درجه سانتی‌گراد کوره قرار می‌گیرد، سپس سرد شده و از غلتک‌های افقی و عمودی (غلتک‌های نورد) عبور می‌کند، به تدریج شکل مورد نظر را به خود می‌گیرد و در آخر برش داده می‌شود.
ناودانی نورد سرد نیز به طور مستقیم و بدون حرارت‌دهی در کوره، وارد غلتک‌ها شده و فرم می‌گیرد و سپس برش می‌خورد.
چون در نورد گرم، زمان کافی برای فرآیند تولید وجود ندارد و فولاد بلافاصله سرد می‌شود، محصول تولید شده کیفیت پایین‌تری دارد. البته ابعاد ورق‌های تولید شده در این روش معمولا بزرگ‌تر است. پروفیل تولید شده طی فرآیند نورد سرد به دلیل زمان و تعداد بیشتر عملیات، از کیفیت مناسبی برخوردار بوده و اندازه‌ها و سایز آن دقیق‌تر است.
ناودانی را می‌توان در دو سایز 6 و 12 متری در بازار یافت. برخی از شرکت‌ها این محصول را در هر دو اندازه و بعضی، فقط در یک سایز مشخص تولید می‌کنند.
در حال حاضر، این پروفیل هم از طریق واردات از کشورهای اروپایی و هم به وسیله تولید داخلی توسط شرکت‌هایی مانند شکفته مشهد، البرز غرب، فایکو، ناب تبریز، فولاد تهران، نورد یاوران زنجان، مگا استیل، آریان فولاد، ذوب آهن، دهشیر و نورد سجاد برای مصرف‌کنندگان تامین می‌شود.
علاوه بر روش تولید، ناودانی را بر اساس پارامترهای دیگری مانند شکل ظاهری و وزن نیز دسته‌بندی می‌کنند.
ناودانی مشبک نوع جدیدتری از ناودانی است که از جنس گالوانیزه بوده و سوراخ‌ها و شبکه‌های متعددی در سطح آن وجود دارد و به همین دلیل سبک‌تر است. در مقابل ناودانی ساده از وزن بیشتری برخوردار بوده و ارتفاع بال (محور) آن بین 30 تا 400 میلی‌متر است.در یک دسته‌بندی دیگر، ناودانی‌ها را به دو دسته سبک و سنگین تقسیم می‌کنند. معیار این دسته‌بندی جدولی به نام جدول اشتال ناودانی است. این جدول بر اساس استانداردهای کشور آلمان تنظیم شده و مواردی مانند ابعاد، وزن، مساحت و شعاع انحنا به صورت دقیق در آن ذکر شده است. اگر وزن مطابق با جدول اشتال باشد، پروفیل از نوع سنگین و اگر کمتر باشد، از نوع سبک به شمار می‌رود. البته تفاوت این دو نوع ناودانی فقط در وزن نبوده و بر اساس جدول اشتاین، موارد زیر را هم شامل می‌شود:
استانداردهای مشخص شده در فرآیند ساختتفاوت در ابعاد ناودانی
این محصول، یکی از پروفیل‌های پرکاربرد در صنایع مختلف است که به دلیل شکل هندسی خاصی که دارد به شکل گسترده‌ای در تولید قاب و پایه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای پروژه‌های ساختمانی، ساختار ایده‌آلی را فراهم می‌کند. به دلیل کاربرد گسترده این پروفیل در اجرای خرپاها و بادبندها، انتخاب پروفیل مناسب اهمیت بالایی در طراحی سازه‌ها دارد. با توجه به اینکه فولاد ماده اساسی مورد استفاده در ساخت بیشتر پروفیل‌های ناودانی به شمار می‌رود، قیمت ناودانی کاملا وابسته به نرخ فولاد است. علاوه بر این سبک و سنگین بودن و شکل ظاهری و همچنین کیفیت این محصول در قیمت نهایی آن تاثیرگذار است.
ناودانی استنلس استیل (ضدزنگ) با دارا بودن بیشترین طول در بین محصولات فولادی، یکی از پرمصرف‌ترین انواع این پروفیل به شمار می‌رود. آلیاژی و ضدزنگ بودن این ناودانی باعث شده تا در صنایعی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، غذایی و مواردی که تماس با رطوبت و اسیدها بیشتر است، به کار گرفته شود.
ناودانی گالوانیزه نیز که به شیوه غوطه‌وری در مذاب ساخته شده و سطح آن با لایه‌ای از فلز پوشیده می‌شود، مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی، شکستگی، رطوبت و اکسیژن دارد و به همین دلیل برای ترمیم بناهای قدیمی، ماشین‌ها، تجهیزات ساختمانی استفاده می‌شود.
پس از چندین مرحله ذوب شدن، این ناودانی‌ها به کم‌ترین میزان درصد عناصر مخرب رسیده و استقامت بالایی در مقابل نمک و املاح پیدا می‌کنند؛ در نتیجه در صنایع کشتی‌سازی و تولید اسکله نیز از این مدل ناودانی بهره می‌گیریم.
ناودانی آلومینیومی نسبت به سایر مواد سبک‌تر بوده و در مقابل خوردگی مقاوم است. علاوه بر این موارد، از ویژگی‌های دیگری مانند استحکام، جوش‌پذیری بالا و شکل‌پذیری نیز برخوردار است که آن را برای ساخت اسکلت ساختمانی، شاسی تریلر و کشنده و چهارچوب در و پنجره مناسب کرده است. در تولید ناودانی‌های آلومینیومی معمولا از آلیاژهای سری 6000 استفاده شده و به سه صورت خام، رنگی و آبکاری شده عرضه می‌شوند.
همان‌طور که اشاره شد، ناودانی مشبک نسبت به نوع ساده آن سبک‌تر است و به همین دلیل برای استحکام‌بخشی به سازه‌های فولادی، ساخت قفسه‌های مستحکم، کارهای دکوراتیو و نصب سنگ به شکل خشک به کار می‌رود.
ناودانی سنگین نیز در ساخت تیرها، ستون‌ها و سایر تجهیزات صنعتی مصرف می‌شود.
این مقاطع در ساخت خودروهای سنگین و یدک‌کش‌ها نیز استفاده می‌شوند. ویژگی تحمل وزن بالا، ناودانی را به گزینه مطلوبی برای استفاده در بکسل یدک‌کش‌ها تبدیل کرده است. همچنین می‌توان آن را به عنوان متصل‌کننده و نگهدارنده بدنه به کار برد. در باربند کامیون‌ها نیز از این پروفیل برای استحکام‌بخشی به اتاق باربند استفاده می‌کنند.
پیش از خرید محصولات فولادی و به خصوص پروفیل‌ها که تنوع بالایی دارند، لازم است اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کرده و همچنین با اصطلاحات پرکاربرد در این زمینه آشنا شویم. برخی از اصطلاحات رایجی که فروشندگان مقاطع ناودانی استفاده می‌کنند عبارتند از:
ناودانی کوتاه و بلند: به ناودانی‌هایی با طول کمتر از 6 متر کوتاه و با طول بیشتر از 12 متر بلند گفته می‌شود.
ناودانی نرمال: به ناودانی‌هایی با طول بین 6 تا 12 متر، نرمال گفته می‌شود.
گوشت: پروفیل‌هایی با ضخامت بیشتر از 12، گوشت نامیده می‌شوند.
گلمیخ: به ناودانی‌های برش‌خورده با طول کوچک، گلمیخ گفته می‌شود.
بنگاه‌داری: عبارت است از هزینه‌ای که فروشندگان این مقاطع، برای بارگیری، انبارداری و مالیات محصول دریافت می‌کنند.
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مطالعه جداول وزنی و اشتال ناودانی قرار گرفته در آهن‌آنلاین اطلاعات مفیدی را به خریدار می‌دهد. با استفاده از این جدول، بین سایزها و ابعاد متفاوت مقایسه صورت می‌گیرد تا محصولی که با سازه موردنظر مطابقت دارد، انتخاب شود. این جدول وقتی اهمیت بیشتری می‌یابد که تفاوت قیمت پایه مقاطع مختلف موجود در بازار را در نظر بگیریم.
به طور کلی سه نوع ناودانی با نام‌های اروپایی، هم‌وزن اروپا و ساختمانی در ایران خرید و فروش می‌شوند که ابعاد و وزن ناودانی اروپایی را می‌توان به کمک جدول اشتال به دست آورد. این ناودانی از کشورهای روسیه، اوکراین و ترکیه وارد شده و به دلیل شرایط مکانی و زمانی واردات و ترخیص، دارای ظاهری زردرنگ است.
بنابراین لازم است از نظر شکل ظاهری نیز دقت کافی صورت بگیرد تا تاب‌خوردگی، پوسته‌ای شدن و زنگ‌زدگی در سطح محصول وجود نداشته باشد.
پروفیل ناودانی محصولی است که از نظر اندازه و وزن، تنوع بالایی دارد. قیمت این پروفیل هم وابسته به چنین پارامترهایی است و هم با قیمت ورق سیاه، ورق گالوانیزه و… ارتباط دارد. انتخاب مقاطع ناودانی مناسب برای خریداران بسیار مهم است تا ضمن پرداخت هزینه‌ای مناسب، محصولی مطابق با انتظارات و با کیفیت مطلوب دریافت کنند. در این مقاله به ابزار کارآمدی به نام جدول اشتال اشاره شد که می‌تواند در این انتخاب کمک‌کننده باشد. شما چه روش‌های موثر دیگری برای انتخاب بهترین پروفیل ناودانی پیشنهاد می‌کنید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.