خانه تاریخی رسولیان یکی از هزاران خانه‌ی قدیمی و مهم یزد بوده که از نظر معماری دارای اهمیت فراوان است.اگر به شهر یزد سفر کرده باشید، حتما بخش بزرگی از خاطرات شما شامل بازدید از بافت سنتی زیبای این شهر می شود. بافتی که پر از خانه‌ها، باغ‌ها، بازارها و میدان‌ها و خیابان‌های قدیمی است که برای هر گردشگری جذاب است. بر هیچ کس پوشیده نیست که شهر یزد یکی از زیباترین مجموعه‌های بافت سنتی را در کشور داراست.
خانه رسولیان، بنایی متعلق به دوره قاجار است. این خانه تاریخی به همت مرحوم «حاج میرزا کاظم رسولیان» و به دست استاد توانمندی به نام «محمد حسن محمد رحیم» در شهر یزد ساخته شد. خانه رسولیان ابتدا کاربری مسکونی داشت تا اینکه در سال 1368 وقف دانشگاه شد و دانشگاه هنر یزد در همین خانه تاسیس شد و همه‌ی بخش‌های خانه به فضای علمی تبدیل شده است.اکنون دانشگاه هنر یزد یکی از بهترین دانشگاه‌های هنر و معماری کشور به شمار می‌رود و انواع سمینارهای علمی در آن برگزار میشود.
بازار خان یزد از بزرگترین بازارهای شهر یزد است که به دوران ناصرالدین شاه قاجار تعلق دارد و محمدتقی‌خان‌بافقی آن را ساخته است. در مجموع، حدود ۱۵۳ مغازه در بازار خان یزد فعال است و بخش‌های مختلفی همچون بازار، حمام، میدان و مدرسه نیز در آن به چشم می خورد. در گذشته این بازار مخصوص خوانین بود و مردم عادی نمی‌توانستند از آن استفاده کنند؛ به همین دلیل نامش را بازار خان گذاشتند. وجود ۲۰ تیمچه در این بازار، نشان‌دهنده پویایی آن پس از گذشت این همه سال است. البته به نظر من در مقابل همه‌ی زیبایی‌های یزد بازار خان رتبه آخر را دارد.درکوچه پس کوچه‌های بازار، راهرویی وجود دارد که پاتوق برگزاری مراسم در ایام مناسبتی‌ست. از یکی از کسبه‌های آنجا درمورد علت وجود آینه‌ها و گردسوزها پرسیدیم، ظاهرا از قدیم جشن نیمه شعبان آنجا برگزار می‌شد و آینه، نشانه روشنایی است؛ همچنین در سقف این راهرو مجسمه‌هایی از آداب و رسوم ایرانی و محلی وجود دارد.
وجود زورخانه در بافت قدیمی شهر یزد خبر از حفظ اصالت این منطقه در جزئی‌ترین موارد حتی ورزش سنتی ایران می‌دهد.
بافت تاریخی یزد ترکیبی موزون و متوازن از کوچه پس کوچه‌های قدیمی، خانه‌ها، ساباط‌ها و بناهای خشتی می‌باشد که همه‌ی امکانات زندگی فردی و اجتماعی را دارد و باعث جهانی شدن یزد گردیده است. نه تنها بیش از 1700اثر تاریخی یزد بلکه کل بافت سنتی و خشتی یزد که موقعیت جغرافیایی آن، از شمال به خیابان دولت آباد، از جنوب به خیابان کاشانی، از شرق به محله فهادان و از غرب به خیابان مطهری محدود میشود؛ در تاریخ اسفند16سال 1384با شماره ثبت 15000به عنوان یک اثر ملی در ایران به ثبت رسیده است.
برخی از ویژگی‌های بافت تاریخی یزد شامل بافت بسیار متراکم و فشرده، فضاهای شهری کاملا محصور، کوچه‌های باریک پوشیده و نامنظم، ساختمان‌های متصل و بدون فاصله، قرارگیری مجموعه‌های زیستی براساس جهت نور آفتاب و باد و… می شود. در زیبایی ومعماری بافت تاریخی یزد علاوه بر شرایط درونی، جاذبه‌های پیرامون آن نظیر آسمان پرستاره کویر، مناطق کویری ریگزارها، شن‌های روان و بافت تاریخی شهرستان‌های یزد نیز موثر هستند که هرکدام با ویژگی‌های خاص خود به ارزش بافت تاریخی یزد افزوده‌اند.
این مجموعه یادگاری است از دوره‌های افشاریه و زندیه که شامل عمارت سردر، ساختمان هشتی و بادگیر، عمارت بهشت آئین و تالار آینه، عمارت تهرانی، آب انبار دو دهانه و باغ ناصر است. فضای سبز باغ درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل‌های محمدی و سرخ نیز در باغ دیده می‌شوند و حکایت از معماری فضای بیرونی باغ دارند.
“هشت باغ دولت آباد" که به اختصار “باغ دولت آباد" نامیده میشود از مجموعه‌های مشهور دوره زندیه می باشد که قدمت ساخت آن به سال 1160 هجری قمری بازمی گردد. این باغ به دستور محمد تقی خان بافقی، حکمران و والی یزد ساخته شد.
هندسه باغ یک هندسه‌ی منظم است که سطح باغ را به دو بخش مستطیلی شکل عمود بر هم (باغ بیرونی و باغ اندرونی) تفکیک کرده است. محور تقارن مستطیل بزرگتر، محور اصلی باغ اندرونی است که آبنمای بزرگ باغ به ابعاد 194 در 12 متر بر این محور منطبق می باشد.وجود چشم انداز اصلی به شکل مستقیم و کشیده در محور طولی باغ روبروی کوشک و کاشتن درختان بلند در دو طرف آن نقشی اساسی در ایجاد پرسپکتیویی دارد که باغ را طولانی‌تر جلوه‌گر می سازد.تقارن یکی از اصول معماری ایرانی به شمار می رود به طوری که در معماری سنتی ایران در تمامی بناها به اشکال مختلف از آن استفاده شده است. در باغ ایرانی نیز از این اصل بسیار استفاده شده است. کوشک به عنوان اصلی‌ترین بنای باغ ایرانی بر روی محور تقارن باغ قرار می گیرد.اوج این تقارن را می توان در محور اصلی باغ دید یعنی جایی که حتی گل‌ها و درختان نیز قرینه کاشته می شوند. نکته قابل تامل در هندسه باغ دولت‌آباد عدم تطابق محور باغ اندرونی بر محور باغ بیرونی می باشد.
زیبایی این باغ شب‌ها دوچندان میشود و وجود رستوران و کافی‌شاپ اطراف آن، باغ را علاوه بر مکان تاریخی به مکانی تفریحی هم تبدیل کرده است.
زیبایی‌های یزد پایان‌ناپذیر است و در زبان نمی‌گنجند؛ اما یکی از ویژگی‌های شاخص آن وجود نقش‌ونگار فراوان با جزییات به کار رفته زیبا در سقف‌ها، پنجره‌ها و حتی دیوارهای کاهگلی ست. معماری این شهر در کشور ایران بسیار شاخص و مهم است و اکثر توریست‌ها سفر به این شهر را حتما در لیست خود قرار می‌دهند.
پیشنهاد می‌کنم با نزدیک شدن فصل پاییز، سفر به یزد را در لیست برنامه‌های خود قرار دهید و از نزدیک با معماری اصیل ایرانی آشنا شوید و لذت ببرید.