اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (به انگلیسی: Attention-deficit hyperactivity disorder)، (به صورت مخفف: ADHD)، یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً کودک توانایی دقت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و کودک از فعالیت بدنی غیرمعمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد. بسیاری از این کودکان، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.
ADHD شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است، و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند.
(منبع: fa.wikipedia.org)
خانه ای که با توجه به نیازهای یک کودک مبتلا به کمبود توجه و بیش فعالی طراحی می شود، یقیناً به آنها کمک می کند تا به طور تقریبی در هر فضایی از زندگی خود، از مدیریت شخصی خود تا تعامل های اجتماعی، پیشرفت کنند. خلق یک محیط سالم برای این کودکان به معنای ایجاد یک مکان به خوبی سازمان یافته و ساختار یافته برای زندگی و بازی آنهاست. هر کودک ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد و هر کدام از آنها ممکن است به طور متفاوتی به چالش های این اختلال پاسخ دهند. بنابراین یک ساختار با قالب مشخص که برای هر کودک بیش فعال و هر خانواده ای به طور یکسان و به خوبی تأثیرگذار باشد، وجود ندارد.
با این حال، تعدادی قالب های ساختاری وجود دارند که می توان از آنها برای ایجاد یک پایه و شالوده استفاده کرد.
فضاهای شلوغ، باعث به هم ریختگی و مشوش شدن ذهن می شوند، حتی برای کسانی که با کودکان بیش فعال یا هر گونه مشکلات و ناهنجاری های حسی دیگر سر و کار ندارند. تلاش برای ساختن یک محیط مثبت در فضای خانه خود با از بین بردن چیزهایی که می توانند اضطراب را در یک کودک با اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه تشدید کنند، مؤثر و سودمند خواهد بود.
اول، نگاهی به رنگ اتاق کودک خود بیاندازید. ممکن است رنگ اتاق آنها بیش از آنچه که شما یا آنها فکر می کنید، در حال و هوای آنها تأثیر بگذارد. اگر شما رنگهایی همراه با کنتراست و یا حتی یک رنگ روشن تهیه کرده اید، در کنار آن انتخاب یک رنگ جدید را نیز حتماً در نظر بگیرید. رنگ های گرم به اصطلاح خاکی همچون سبز و قهوه ای خاموش و …، و انواع رنگ های آبی ملایم و آرام غالباً گزینه های خوبی هستند، چرا که این رنگها در کنار یکدیگر آرامبخش و تسلّی آفرین خواهند بود.
دوم، به دنبال از بین بردن عوامل حواس پرتی در اتاق کودک خود باشید. تنها اسباب بازی هایی که کودک شما به آن علاقه مند است را در اتاق او نگه دارید و بقیه اسباب بازی ها را به اتاق دیگر و یا انباری منتقل کنید. فراموش نکنید که وسایل الکترونیک از جمله تلویزیون، کنسول بازی ویدئویی و تبلت را تا حد ممکن از فضای اتاق او دور نمایید. نگهداری وسایل الکترونیکی در اتاق، اثر شدیداً منفی بر کیفیت خواب آنها دارد، که اغلب به رفتار در هم گسیخته و افزایش اضطراب در طول روز تبدیل می شود.
و در نهایت، روشنایی موردی است که ما از آن غافلیم، زیرا تأثیر مهم آن را دست کم می گیریم. اما چراغ هایی با نور ملایم می توانند تأثیر بسیار آرامش بخشی بگذارند. ما پیشنهاد می کنیم در صورت امکان از چند چراغ شیشه ای شفاف استفاده کنید. با انتشار نور از چند منبع مختلف، شما نمایش زیبایی از نور اما در عین حال با تأثیری لطیف و آرامش بخش خلق کرده اید.
شاید شما بخندید، در حالیکه این یک واقعیت است. با وجود انبوهی از وسایل در خانه، آیا کافی نیست که کودک شما تبدیل به یک گردباد مهیب می شود، با این وجود شما همچنان تصور نگه داشتن خانه به شکلی کاملاً مرتب و تمیز برای خانواده خود را دارید؟
اگر تا به حال چنین کاری را انجام نداده اید، این کار را در خانه خود به طور اصولی از اتاقی به اتاق دیگر شروع کنید، به گونه ای که این کار برای شما احساس دستپاچگی و اضطراب ایجاد نکند. می توانید هر روز یک فضای خاص را انتخاب و خالی از موارد غیرضروری نمایید. در این میان مراقب باشید این کار را با دقت و به طور سیستمی انجام دهید و به خوبی بدانید هر چیزی که از آن محیط خاص حذف می شود را کجا قرار می دهید و انبار می کنید، تا در صورت لزوم به راحتی قادر به یافتن و برگرداندن آن به جای اول خودش باشید.
انجام این کار در تمامی قسمت های خانه توسط شما، نه تنها به کاهش شلوغی در اطراف کودک شما کمک می کند، بلکه می تواند به آنها ارزش انجام این کار در فضاهایی که متعلق به خودشان می باشد، مانند اتاق خواب، کمد مدرسه و در نهایت اتاق خوابگاه و یا آپارتمان خودشان را نشان دهد.
کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی به مکانی در خانه نیاز دارند تا بتوانند آرامش و سکوت و نیز حریم خصوصی خود را پیدا کنند و با احساسات خود روبرو شده و آنها را بپذیرند، رشد کنند و همچون افراد دیگر پرورش یابند.
یک فضای آرام می تواند اتاق و یا حتی فقط گوشه ای در خانه باشد که عاری از حواس پرتی های بسیار است. این مکان می تواند اتاق خودشان، یک ایوان و یا هر فضای دیگری باشد که به طور مرتب محل رفت و آمد والدین، خواهر و برادر و یا مهمانان نیست.
توجه داشته باشید کودک شما در همین مکان آرام به طور دائم قرار نگیرد. برای اجتناب از تداخل فضاهای تأدیب و آرامش یافتن برای کودک، باید دو فضای مجزا در نظر گرفته شود. یعنی در یک فضای واحد از تنبه یا راحت گذاردن کودک خود پرهیز کنید.
این تخته سیاه را می توانید در هر نقطه از خانه خود که بیشترین دید را دارد، نصب کنید. معمولاً آشپزخانه ها انتخاب های خوبی برای استقرار آن هستند.
با مشخص شدن فعالیت ها و کارهای روزانه، انتخاب های مشخص و نتایج قابل پیش بینی ایجاد خواهد شد که مدیریت بهتر فضای ما را به دنبال خواهد داشت. به عنوان نمونه مشخص کردن اینکه در چه ساعاتی کودک می تواند اسنک یا هر خوراکی مورد علاقه خود را بخورد. با این شرایط کودک ملزم به رعایت قوانین می شود.
همچنین برای کارهایی که قصد تشویق کودک به واسطه انجام آنها را دارید، می توانید بر روی تخته سیاه فهرست و برنامه ریزی کنید، مثل زمان انجام تکالیف.
شاید انجام این کار در ابتدای امر کاری سخت و دشوار به نظر برسد. ولی هدف از این کار چیزی نیست جز مطابقت دادن کودک با انتظارات شما و کمک به آنها تا بدین وسیله مدیریت زندگی در زمان رشد و روبرو شدن با پیچیدگی های آن را بیاموزند.
همچنین، انجام برخی فعالیت های پر انرژی و هیجان انگیز هم در خانه و هم در بیرون از خانه به کودک شما کمک شایانی خواهد کرد.
در این نوشتار، اهمیت فضای زندگی این کودکان را برای شما بیان و تلاش کردیم به بهبود این اختلال در کودک دلبند شما یاری رسانیم. با طراحی یک محیط امن، سالم و آرامش بخش و همچنین کشف نقاطی از خانه که کودک به آنها نیاز دارد، به کودک کمک کنیم تا با چالش هایی که این اختلال برای او به وجود آورده، به خوبی روبرو شده و عادت های سلامتی که در درون او باعث رشد و استقلال می شود، ایجاد نموده و پرورش دهیم.
منبع: www.architypes.net | نویسنده و مترجم: شهرزاد افشاریان