ماهیت اینکه خانه های ایرانی به موضوع حریم خصوصی در کنار تکریم مهمان توجه داشتند بارها و بارها موردبررسی قرار گرفته و در موضوعات مختلف بدان پرداخته شده است. در اینجاست که مبانی فکری معماران در طراحی و ساخت این خانه ها آشکار می شود که چگونه با ایجاد اتاق هایی بر مبنای پیمون‌های (مقیاس‌ها) ایرانی حریم ها را به بهترین شکل ممکن تفکیک می نمودند. اتاق به عنوان یکی از عناصر پراهمیت در خانه ایرانی می تواند ردپای خود را در معماری داخلی امروز ایران بر جای بگذارد؛ بنابراین حفظ پایداری فضای داخلی خانه های امروزی مستلزم یافتن الگویی است که در مکان ها و زمان های متفاوت پاسخ گوی نیازهای همه اعضای خانواده ایرانی باشد. در اینجا قصد دارم تا دیدگاه جمعی از معماران برجسته ایرانی را در این خصوص با شما در میان بگذارم.
سؤال این شماره معمار سرزمین من:
آیا به کارگیری اصول معماری ایرانی در روند طراحی اتاق های خانه می‌تواند پاسخگوی نیاز خانواده های ایران معاصر باشد؟
احسان مالکی
احسان محمدی
علی بصیری
محسن جعفری
حمید عباسلو
عباس یاقوتی
ندا ادیبان راد
مطلب پیشنهادی : بهینه سازی مصرف انرژی ساختمان، با 4 راهکار از معماران ایرانی!
احسان مالکی نظر خود را چنین بیان می کند :
پیمون همواره به‌عنوان یک اصل مهم در معماری ایرانی مطرح بوده و از آنچه در کل بنا و چه در عناصر جزئی تشکیل‌دهنده فضا به‌عنوان راهکاری برای خلق انتظام و دستیابی به طرح مناسب استفاده شده است. هرچند در طول زمان معماری ایرانی در ابعاد پیمون تغییری حاصل نشده؛ اما همواره معمار ایرانی در به‌کارگیری پیمون از روش‌های متفاوتی، متناسب با اقلیم، مصالح و محل بنا بهره گرفته و ازاین‌رو از یکسان‌سازی و شبیه‌سازی صرف نیز پرهیز کرده است. کاربرد پیمون را در نمونه‌های متنوع و بی‌شماری از ساختمان‌های ایرانی مانند مدارس، بازارها و ساختمان‌های مسکونی و… به زیبایی هر چه تمام‌تر می‌توان مشاهده کرد.
مطلب پیشنهادی : وندالسیم در معماری، چرا مردم به بدنه شهر آسیب می زنند؟
لازم به توضیح است که نباید فراموش کنیم وقتی صحبت از معماری ایرانی مطرح می‌شود در مقابل آن معمار غیر ایرانی هم مطرح می‌شود و این پرسش به وجود می‌آید که معماری غیر ایرانی چیست؟ و هم‌چنین اینکه رسوم و تبعیت از یک اصل واحد به همراه مدگرایی و ایده‌های نو و خلاقانه هرچند غیر ایرانی در کنار هم چگونه می‌توانند پاسخگوی خواستگاه کاربر ایرانی باشد؟ چراکه انسان همواره به دنبال کشف تجربه جدیدی از فضاست که مستلزم ترکیب معماری سنتی با معماری و متد جدید دنیا با در نظر گرفتن شیوه زندگی افراد جامعه است.
مطلب پیشنهادی : علت ورود افراد غیرمتخصص درمعماری امروز ایران چیست؟
معماران گروه معماری حجم سبز می گویند :
سؤال مطرح‌شده دارای چندین نکته است که قبل از پرداختن به پاسخ، باید تبیین شوند. هنگامی‌که از اصول معماری ایرانی سخن به میان می‌آید، ظاهراً فرض را بر این گذاشته‌ایم که از ویژگی‌های کمی مشخصی صحبت می‌کنیم که با به‌کارگیری آنها به کیفیتی می‌رسیم که در اتاق‌های خانه‌های سنتی ایرانی احساس می‌شود؛ اما آیا واقعاً این‌گونه است؟ آیا در حقیقت ما به این اصول آگاه هستیم یا وقتی از اصول صحبت می‌کنیم منظورمان همان ظواهر ساده‌لوحانه‌ای است که یک بیننده غیرحرفه‌ای نیز در بازدید از خانه‌های یزد و کاشان از آن عکاسی می‌کند؟ مسئله دوم این است که در اینجا از یک اتاق در یک خانه صحبت می‌کنیم. حال سؤال اینجاست که آیا می‌توان یک جزء را که طبیعتاً خود دارای جزئیاتی است به‌صورت مجزا از خانه با آن کیفیات و سپس کوچه‌ها و شهرهای سنتی به‌عنوان کل دربرگیرنده، جدا کرد و کماکان انتظار داشت که با رعایت یک سری ظواهر در این جزء به کیفیت قبل رسید؟مسلماً نه. مشکل اساسی در پرداختن به این‌گونه سؤالات این است که بدون تبیین موضوعاتی که البته در کل تئوری معماری ایرانی بسیار اندک به آنها پرداخته شده است، درگیر نوعی سطحی‌نگری می‌شویم که سؤال و پاسخ را هر دو فاقد ارزش علمی می‌کند. مشکل بعدی این است که در بیشتر منابعی که از معماری ایرانی و اصول آن صحبت کرده‌ایم، درگیر توصیف کیفیات این معماری شده‌ایم. درصورتی‌که برای بازتولید این کیفیات در جهان معاصر باید بتوانیم آنها را به کمیت‌های قابل‌بررسی تبدیل کرده و شرح دهیم، البته به علت تعدد آنها بی‌شک امری دشواری خواهد بود.
مطلب پیشنهادی : تزیینات در معماری ایران، از زبان سه معمار جوان ایرانی می شنویم!
بعد از شناخت باید آنها را به کمیت‌های ضروری برای ایجاد کیفیت موردنظر و کمیت‌های با درجه اهمیت کمتر تقسیم کنیم. درنهایت باید بسنجیم که آیا در جهان معاصر، امکان ایجاد این کمیت‌ها وجود دارد یا نه؟ اگر نه، پس باید دنبال کیفیت‌هایی که امکان بروز آنها در بستر موجود فراهم است بگردیم؛ بنابراین با این مقدمه اگر بخواهیم سؤال را بهتر مطرح کنیم می‌توانیم بگوییم:آیا کیفیات فضاهای مسکونی سنتی ایران در زندگی معاصر مطلوب است؟ و آیا امکان دسترسی به کمیت‌هایی که بتواند این کیفیات را بازتولید کند وجود دارد؟پاسخ: به نظر ما کیفیات بخشی از فضاهای مسکونی سنتی ایران قابل‌ستایش و همچنان مطلوب است؛ اما قسمت دوم سؤال را اگر بخواهیم به‌صورت مختصر پاسخ دهیم این است که خیر با زیرساخت‌های ایجادشده و نوع زندگی شهری و بافتی که در شهرهایمان ایجاد کرده‌ایم و هم‌چنین تراکم موجود، امکان رسیدن به آن کیفیت‌ها فراهم نیست. به‌هرحال باید به دنبال ایجاد مطلوب‌ترین فضاها در بستر با امکانات موجود بود. ( منظور از کمیت‌ها چیزهای قابل‌اندازه‌گیری ازجمله ارتفاع، طول، میزان نور، دما، جهت نور و غیره است.)
مطلب پیشنهادی : معماران برجسته ایرانی از اثر معماری بر سبک زندگی می گویند!
دفتر معماری 51 – 35 بر این عقیده است :
زمانی که از معماری ایرانی صحبت می‌کنیم به این دلیل که می‌تواند دایره گسترده‌ای از معماری را شامل شود و اینکه آیا در این دایره گسترده همیشه الگوها و اصول ثابت و به یک شکل تکرارشونده‌ای حاکم بوده یا نه، خودش می‌تواند محل بحث و اختلاف باشد. حتی اگر با فرض محدود کردن بازه زمانی و مفهومی شود به الگویی رسید، اینکه این الگوها با شرایط زمانه خودش چطور کار می‌کرده و آیا توانسته به زندگی و نیازهای انسان‌های هم‌عصر خود جوابی از جنس زمانه داده باشد بحث دیگری است؛ اما اگر بخواهیم با فرض گرفتن تصویر نوستالژیک آنچه به‌عنوان معماری ایرانی شناخته شده است به این سؤال پاسخ دهیم، جواب منفی است؛ چون آن تصویر در زمان حال و باوجود این حجم از پول زدگی که ساختار خانه‌ها و ساختمان‌ها و به‌تبع آن اتاق‌های ما را درگیر خودش کرده اجازه نفس کشیدن پیدا نمی‌کند.
درباره معماران ایرانی بیش تر بدانید :
منبع : مجله منزل