درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد. فرقی نمی‌کند از کجا شروع کنیم و دیباچه این واژگان را چگونه و با چه ترتیبی روان سازیم، هرگاه که صحبت از سبزی و خرمی به میان می‌آید ناخودآگاه، روحِ صبور و کمال‌طلب آدمی، جلا یافته و رنگی تازه به خود می‌گیرد. بیایید از قامت پرمعنای درخت بگوییم و از سبزی و ثمر پربرکت آن تا تنه تنومندش را هجی کنیم. در این شماره از مجله منزل نیز همراه من باشید تا با هم از سبزی و خرمی درختانی پرشکوه بگوییم، آن‌هم از دریچه‌ای که ادبیات و اسطوره نشانمان می‌دهند.
مفهوم کلی عنصر درخت در ادبیات فارسی به‌وفور به‌کار رفته و نمود بسیار زیادی نیز دربر داشته است. شاید بتوان گفت که در ادبیات فارسی، درخت به‌نوعی نماد زندگی بوده و به دلیل تغییر دائمی خود و با عروجش به آسمان، مظهر استواری نیز به‌حساب می‌آید. از طرفی نیز عریان شدن هرسالش از برگ و دوباره برگ‌دار شدنش نیز نشانه مرگ و باززایی آن است. باید به این نکته نیز اشاره کرد که درخت در ادبیات فارسی و شعر ما با نمادهای ماه، آتش و خورشید نیز پیوند خورده است. به‌نوعی می‌توان گفت که شاعران ایرانی با رویکردهایی اسطوره‌شناختی دست به استفاده از واژه درخت زده و در پشت ظاهر آرام آن، دنیای پرشکوهِ آفریدن و هم‌چنین باورهای مقدس گذشته را نیز بیان کرده‌اند. به‌راستی که شاعران بسیاری این عنصر را در اشعار خود منعکس کرده‌اند؛ برای مثال می‌توان گفت که حافظ شیرازی درخت را با مفهوم صلح، دوستی و آشتی به کار برده و هم‌چنین سهراب سپهری نیز آن را نماد رشد و بالندگی به‌سوی نور و روشنایی دانسته است. در ادامه مطلب با ما باشید تا به شکل جزئی‌تری چند نمونه از درختان را در نگاه ادبیات بررسی کنیم.
مطلب پیشنهادی : قطع درخت در خانه، میدونم غیرقانونیه ولی چیکار کنم؟
همه ما می‌دانیم درخت سرو همیشه‌سبز است و می‌توان گفت که هیچ‌گاه روی خزان را نمی‌بیند. علاوه بر این ویژگی برجسته، درخت سرو، مقاومت بسیار خوبی نیز در برابر خشکسالی داشته و در برابر طوفان‌ها نیز مستحکم است، آن‌هم به حدی که تا روی زمین خم می‌شود، ولی هرگز کمر آن نمی‌شکند و استوار باقی می‌ماند. در ادبیات فارسی و در توصیفاتی که به‌طورمعمول از معشوق صورت می‌گیرد به سراغ بلندقامتی ایشان رفته و وی را بسان سرو می‌دانند. برای مثال بیدل می‌فرماید:
نیست سرو از بی‌بری ممنون احسان بهار/ بار منت خم نسازد گردن آزاده راو یا اوحدی مراغه‌ای در جایی به قامت رعنا و ایستاده سرو اشاره کرده: ای سرو که اسباب جوانی همه داری/ با ما به جفا پنجه مینداز که پیریم
و درنهایت نیز به بیتی از حضرت سعدی بسنده می‌کنیم:
سرو را قامتِ خوب است و قمر را رخ زیبا/ تو نه آنی و نه اینی که هم این است و هم آنت احتمالاً تابه‌حال با حکاکی‌هایی از درخت سرو که در پرسپولیس انجام شده است برخورده‌اید. باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در فرهنگ ایران باستان، درخت سرو نشان اهورامزدا است؛ بنابراین کاشت این درخت، مقدس بوده و به‌وفور صورت می‌گرفته است.
مطلب پیشنهادی: چگونه با تنه درخت یک میز زیبا بسازید
درخت بید مجنون نیز از آن دسته درختانی است که در ادبیات فارسی به‌وفور از آن صحبت شده و البته نمادها و نشانه‌های به‌خصوصش را داراست. بید مجنون در ادبیات فارسی نماد و نشانه عشق بدون شادی بوده و گاهی نیز با مفهوم سوگواری از آن صحبت می‌شود. این درخت، خودبه‌خود یادآور عاشقی دل‌شکسته بوده و هجران و اندوه وی را نمایان می‌سازد.برای مثال حضرت صائب می‌فرماید:هیچ همدردی نمی‌یابم سزای خویشتن/ می‌نهم چون بید مجنون سر به پای خویشتندر ادامه نیز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در برخی منابع نیز از بید مجنون به‌عنوان درختی فروتن نام برده و آن را همانند انسانی متواضع دانسته‌اند.
مطلب پیشنهادی : 10 کاربرد هوشمندانه درخت در دکوراسیون منزل
درخت چنار از هزاران سال پیش نزد ایرانیان از اهمیت و احترام خاصی بهره‌مند بوده است. این درخت نماد حکومت و سرزندگی بوده و شاید به دلیل پوست انداختن هرساله‌اش بتوان آن را نماد حیات دوباره و به دست آوردن جوانی نیز دانست. برای مثال پروین اعتصامی در جایی می‌گوید:ز چنار آموز ای دوست گران‌سنگی/ چه شوی بر صفت بید ز بادی خمو یا سنایی در یکی از غزلیاتش می‌فرماید:چون شکوفه گرد بدعهدی مگرد/ تا مگر باقی بمانی چون چنارشاید بتوان به این مسئله نیز نگاهی انداخت که درخت چنار یکی از مقدس‌ترین درختان در ادبیات فارسی دانسته می‌شود.
مطلب پیشنهادی : درخت زیبایی طبیعی در دکوراسیون منزل به سبک روستیک
با گذشت سالیان دراز از فرهنگ و ادبیات ایران‌زمین متوجه اهمیت تک‌تک عناصر محیط زیستی در پهنای پربرکتِ آن می‌شویم. وقتی واژگان متبرک شاعرانی چنین گران‌قدر به وجود عناصری مثل درختان و یا سایر اعضای خانواده محیط‌زیست آغشته می‌شود، بی‌شک قلب این مرزوبوم نیز به عشق همین سبزی‌ها و طراوت‌هاست که می‌تپد، پس بهتر است کمی همراه‌تر از آنها مراقبت کرده و در حفظ شادابی‌شان کوشا باشیم. یادمان باشد که «درختان، ایستاده می‌میرند»…
مطالب پیشنهادی در زمینه گیاهان در دکوراسیون :
منبع : مجله منزل