سفر با معماری: ناگفته پیداست که مکان‌های ناشناخته شهرهای پرگردشگر در ایران، کم نیستند. استان لرستان را معمولا بیشتر با جاذبه‌های طبیعی‌اش می‌شناسند. بی‌شک وجود جاذبه‌های خدادادی این استان، کشور عزیزمان را تبدیل به یکی از توریستی‌ترین و دیدنی‌ترین استان‌ها کرده است. اما علاوه‌بر این جاذبه‌ها، زیبایی‌های دیگری نیز در این استان وجود دارد که در این مطلب به 5 نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم. 5 بنای تاریخی و زیبا که دل هر بیننده‌ای را با خود می‌برد. پس با چیدانه به استان لرستان سفر کنید و با جذابیت‌های آن بیشتر آشنا شوید.
مسجد جامع بروجرد، یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی ایران است که با قدمتی چندصد ساله، ویژگی‌های معماری اسلامی و باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده است. این مسجد، از نخستین مسجدهای ساخته‌شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در یکی از محله‌های تاریخی شهر به نام دودانگه قرار گرفته. به این ترتیب به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر‌به‌فرد لرستان و شهر بروجرد محسوب می‌شود.
بر اساس تخمین مورخان، طاق میانی این مسجد؛ آتشکده‌ای باستانی بوده که پس از ورود اسلام و گسترش آن به ایران، به مسجد تبدیل شده است. گنبد مسجد که در قسمت میانی ساختمان بنا شده تا سطح زمین ارتفاعی برابر 20 متر دارد. دو گلدسته آن نیز در سال 1209 هجری قمری ساخته شده و در دو طرف گنبد قرار دارد.
بر بالای محراب و دیوارها، کلمات مقدس و آیات قرآن را با آجر و خط کوفی نوشتند. بر بالای درب غربی مسجد نیز سنگ نوشته‌ای وجود دارد که تاریخ ورود شاه عباس صفوی در سال 1022 هجری قمری به بروجرد را نشان می‌دهد. معماری مسجد جامع بروجرد، از شاهکارهای تاریخی معماری ایران است که ویژگی‌های معماری اسلامی و باستانی ایران (ساسانیان) را در خود جای داده.
مطلب پیشنهادی: معماری مسجد مکی و نقش آن در اوضاع سیاسی-اجتماعی زاهدان
یکی از دیدنی‌های این مسجد؛ منبر چوبی 9 پله است که بسیار هنرمندانه ساخته شده و حکاکی روی آن، تاریخ 1608 هجری قمری را نشان می‌دهد. این بنا در گذشته بهصورت یک مجموعه شامل: مسجد، حمام، آب‌انبار، غریب‌خانه (آبریزگاه کنونی)، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه بخشی از این آثار از بین رفته است. بنای موجود مسجد، از نظر شکل از نوع مساجد تک‌ایوانی است و دو درب ورودی در جهت‌های شرق و غرب دارد. همینطور این بنا از یک حیاط مرکزی مستطیل، ایوان، فضای گنبدخانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی، برخوردار است.
بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، قدیمی‌ترین بخش این مسجد، فضای زیر گنبدخانه است که مربوط به اواسط قرن چهارم هجری است. نکته جالب اینکه شواهد آن در عمق 180 سانتی‌متری از کف فعلی مسجد بهصورت سالم یافت شده است. مسجد جامع بروجرد که به شماره 228 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده؛ به عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی بروجرد در ایام سال، مورد توجه مسافران و گردشگران است.
این قلعه زیبا و دیدنی با 5300 مترمربع مساحت، بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر خرم‌آباد، با چشم‌اندازی فوق‌العاده زیبا قرار گرفته است. حریم این تپه باستانی، از شرق و جنوب غربی به رودخانه خرم‌آباد، از غرب به خیابان و محله دوازده برجی و از سمت شمال به خیابان فلک‌الافلاک محدود می‌شود. فلک‌الافلاک در لغت به معنای «سپهر سپهران» است. قلعه فلک‌الافلاک با نام‌های گوناگونی در طول زمان شناخته شده است. دژ شاپورخواست، سابرخواست، قلعه خرم‌آباد، دوازده‌برجی و کاخ اتابکان از آن جمله‌اند. قلعه خرم‌آباد از دوره قاجار به بعد با نام فلک‌الافلاک ثبت شده است. با توجه به اینکه ممکن است دوازده‌برجی، اشاره‌ای به دوازده برج فلکی باشد؛ ممکن است نام فلک‌الافلاک نیز از همین‌جا ریشه گرفته باشد.
دره‌های سرسبز ایران کجاست؟ گردشگری در ایران، سفر به 7 دره سرسبز و دیدنی!
نام قدیم آن که به دوران ساسانیان برمی‌گردد؛ دژ شاپورخواست بوده و دارای 8 برج مدور و دیوارهای بلند و مستحکم است. وسعت محوطه باستانی که محل واقعی تحولات تاریخی بناست، حدود 400×300 مترمربع و ارتفاع تپه با احتساب دیوارهای بنا از سطح خیابان‌های مجاور، حدود 40 متر است. فضای داخلی بنای فعلی به چهار تالار نسبتا بزرگ حول دو حیاط و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. ابعاد حیاط اول 5/22×31 متر و ابعاد حیاط دوم 21×29 متر است.
از طرفی در ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه، برج شمال غربی تعبیه شده است.دورتادور قلعه را پرتگاهی مخوف فرا گرفته که دارای پوشش گیاهی است و راه ورود به فلک‌الافلاک را دشوارتر می‌کند. نام این قلعه به مفهوم آسمان نهم و بالاترین فلک است که دست‌نیافتنی بودن آن را می‌رساند. احداث بنا بر فراز صخره‌های سنگی و اشراف کامل آن بر دره تاریخی خرم‌آباد و نیز جاری‌شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه شمالی تپه، از ویژگی‌های اصلی این سازه است. از سوی دیگر نزدیکی بنا با غارهای پیش از تاریخ دره خرم‌آباد و دیگر آثار دوران تاریخی مانند: سنگ‌نوشته، مناره آجری، آسیاب‌گبری، پل شاپوری و گرداب سنگی، بیانگر پیوستگی تاریخی قلعه با آثار یاد شده است.
در مرکز شهر خرم آباد (ضلع شرقی خیابان شریعتی) و در مسیر قدیمی شاپورخواست به خوزستان؛ سنگ‌نوشته‌ای به شکل مکعب که متصل به صخره‌ای طبیعی بوده است، قراردارد. ارتفاع متون کتبیه‌دار، با احتساب دو پله در چهار ضلع سنگ‌نوشته، 344 سانتی‌متر است. این کتیبه به خط کوفی و زبان فارسی دور تا دور ستون سنگی تحریر شده است و در گذشته به بردنوشته معروف بوده است.کتیبه با بسم‌الله شروع می‌شود و موضوع آن مربوط به حکم امیر اسفهسالار کبیر ظهیرالدین‌و‌الدوله معین‌الا‌سلام طغرل لتکین ابوسعید برسق، است. همچنین مضمون این کتیبه درخصوص بخشش علفچر درچراگاه‌های شاپورخواست و ممنوعیت برخی سنت‌هایی ناپسند در عهد سلطنت ملکشاه سلجوقی به تاریخ 513 هجری قمری است. این یادمان فرهنگی مربوط به دوره سلجوقی و به شماره 398 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مناره آجُری یکی از آثار باستانی شهر خرم‌آباد و متعلق به قرن چهارم هجری قمری است. این بنا با قدمتی حدود ۹۰۰ سال در جنوب خرم‌آباد و در کنار مکان شهر قدیمی شاپورخواست بر روی پایه سنگی بنا شده و حدود ۳۰ متر ارتفاع دارد. قطر سطح تحتانی آن ۵/۴ متر است و با پیمودن ۹۹ پله دورانی می‌توان به بام مناره صعود کرد. بقایای معماری سنگ و گچ، با دیوارهای ضخیم در مجاورت مناره (پارک، میدان شقایق فعلی)؛ بیانگر وجود تاسیساتی نظیر کاروانسرا و مسجد و… گرداگرد بنا در گذشته است.
خواندن این مطلب پیشنهاد می‌شود: 7 مقصد ناشناخته و جذاب برای سفر نوروزی
با توجه به سبک معماری بنا، احتمالا تاریخ ساخت آن به دوره فرمانروایی دیلیمان برمی‌گردد. بلندای آن بر اثر عوامل طبیعی کاهش یافته و اکنون با احتساب پایه سنگی، ارتفاع آن به 30 متر می‌رسد. قطر بنا در پایین‌ترین قسمت به 5/4 متر کاهش می‌یابد. فضای داخلی آن از 99 پله تشکیل شده و ورودی مناره در جبهه غربی، روی سطح پایه قرار گرفته است. این بنای ارزشمند مربوط به دوره آل‌بویه (دیلمیان) است.
پل آجری در مرکز شهر خرم‌آباد و بر روی رودخانه گلال واقع شده است. این پل دو قسمت شرقی و غربی شهر را به هم متصل نموده و دارای 24 چشمه طاق است. طول آن بیش از 350 متر، پنهای آن 5/8 متر و ارتفاع آن از کف رودخانه تا روگذر پل 8 متر است. مواد و مصالح آن در قسمت پایه‌ها از سنگ‌های تراشیده شده با ملات آهک و گچ و پایه‌های چشمه طاق‌ها از آجر ساخته شده است. بر سینه شمالی پل، کتیبه‌های سنگی نصب شده که با حروف مقطعه نوشته و به‌عنوان طلسم معروف است.
بخش میانی و شاه‌نشین پل آجری، شباهت زیادی با شاه‌نشین پل خواجو در اصفهان دارد اما در اثر سیل، تخریب و مجددا با سیمان، مرمت شده است. این اثر ارزشمند در زمان شاه سلطان حسین صفوی، ساخته شده و منسوب به حسین‌خان، والی لرستان است. این پل در دوره قاجاریه به پل محسنیه معروف شد. همچنین این بنا به شماره 2354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آیا تا به حال به استان لرستان سفر کرده‌اید؟ اگر قصد دارید در تعطیلات به یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران بروید؛ این مطلب را از دست ندهید. ما در چیدانه 5 جاذبه گردشگری دیدنی در استان لرستان را معرفی کرده‌ایم. سفر خوشی را برایتان آرزومندیم.
گردآوری‌شده توسط تحریریه چیدانه