فرش های دستباف در ایران در سه قالب اصلی بافته می شوند: ترنج، خشتی و افشان که در این میان لچک ترنج از طرفداران بیشتری برخوردار بوده است. در واقع می توان گفت فرش هایی که در اکثر خانه های ایرانیان دیده می شود با حاشیه ای پهن در اطراف و طرحی بیضی یا دایره در میان، طرح ترنج است که مورد استقبال زیادی قرار گرفته است. این نوع طرح از معماری ساختمان های سده آخر دوره اشکانیان الهام گرفته شده است و نمادی از حیاط ساختمان های آن دوره است. لچک های فرش باغچه های سبزی کاری خانه ها و بیضی وسط حوض حیاط است.در طرح افشان، لچک و ترنج حذف شده و با حفظ همان حاشیه کناری در وسط فرش طرح گل و ساقه و برگ دیده می شود. در طرح خشتی نیز تمام سطوح داخلی به مستطیل های مساوی تقسیم شده و در داخل هریک نقشه ای بافته شده است. هرچه طرح درون خشت ها تکراری نباشند نشانه مرغوبیت نقشه است. در کنار این فرش ها طرح های دیگری نیز وجود دارد که در شهرهای دیگر ایران بافته می شوند و از آن جمله می توان به گبه، فرش های ترکمن و … اشاره کرد.
پیش از آنکه برای خرید فرش اقدام کنید لازم است به برخی نکات نظیر نوع کفپوش خانه، وسعت محیط، میزان نورگیری، رنگ دیوارها و روکش مبلمان ها و پرده ها، میزان تردد در محیط و سبک فضای خانه دقت کنید. این نکات شما را در این زمینه راهنمایی می کند:▪ برای فضاهایی با وسعت کم، فرشی با ترکیب روشن انتخاب کنید. در ضمن طرح افشان برای این نوع فضاها مناسب تر است ولی هرگز طرح خشتی انتخاب نکنید چون فضا را بیشتر کوچک نشان می دهد.
▪ اگر اتاق شما به اندازه کافی نورگیر نیست، فرش با ترکیب رنگی روشن انتخاب کنید. هر چه فرش روشن تر باشد فضا نورانی تر به نظر می رسد.
▪ به هنگام انتخاب رنگ فرش به پالت رنگی موجود در فضا شامل رنگ دیوارها، پارچه روکش مبلمان، پرده ها و حتی رنگ چوب لوازم و از همه مهم تر رنگ کفپوش توجه کنید. اگر در فضای مدنظر شما، دیوار، کفپوش یا مبلمان طرح دار وجود دارد، فرشی با طرح های خلوت انتخاب کنید تا تعادل طرح و نقش در کف محیط حفظ شود. گبه به لحاظ سبک طراحی بهترین انتخاب برای محیط های رنگی و شلوغ است.
مشاهده بیشتر
▪ برای فضاهای پر رفت وآمد مثل اتاق نشیمن یا ورودی خانه، فرش های روشن با بافت ظریف یا به اصطلاح رج بالا مناسب نیست. این گونه فرش ها در این مکان ها در معرض آسیب دیدگی بیشتری قرار می گیرند.
▪ قبل از خرید فرش به سنتی یا مدرن بودند خانه خود نیز توجه کنید. مثلا اگر خانه شما کفپوش پارکت دارد، گبه روی آن زیباتر می شود اما برای فضاهای سنتی تر، طرح لچک ترنج مناسب تر است.فرش پهن کردن هم قوانینی دارد برای اطلاع از این قوانین میتوانید این مطلب را بخوانید.
باید به این نکته اشاره کنیم که فرش دستباف مزایای بسیاری در مقایسه با فرش ماشینی دارد و بهای بیشتر پرداخت کردن برای آن از نظر بسیاری از افراد به صرفه تر است. در اینجا برخی مشخصات این دو نوع فرش را با هم مقایسه می کنیم: ▪ فرش های دستباف از دور و نزدیک جلوه بسیار خوبی دارند اما فرش های ماشینی تنها از دور جلوه دارند و از نزدیک چندان مرغوب به نظر نمی رسند.▪ گذشت زمان رنگ های فرش دستباف را جلا می دهد اما از جلوه فرش ماشینی می کاهد. ▪ فرش دستباف در زمستان گرم و در تابستان سرد است اما فرش ماشینی به دلیل آنکه از مواد پلاستیکی تهیه شده است، این خاصیت را ندارد.▪ فرش دستباف اگر تمیز نگه داشته شود هیچ گونه مشکلی برای سلامت فرد ایجاد نمی کند اما فرش ماشینی دارای پرزهای پلاستیکی است که در پی عبور و مرور حالت کهربایی به خود گرفته و در هوا معلق می شود و در مواردی باعث بروز حساسیت های تنفسی می شود. ▪ فرش ماشینی به مرور زمان ارزش خود را از دست می دهد ولی فرش دستباف به مرور زمان ارزش پیدا می کند.برای راهنمایی بیشتر این مطلب بر روی فرش ایرانی سرمایه گذاری کنید! را بخوانید.
مانند هر شی دیگری فرش نیز نیاز به نگهداری دارد. با رعایت برخی نکات می توانید طول عمر فرش خود را افزایش داده و برای مدت بیشتری آن را نو نگاه دارید:1) اجازه ندهید نور مستقیم خورشید روی فرش بتابد.2) فرش را در نزدیکی منابع حرارتی و آتش زا قرار ندهید.3) برای جابه جا کردن فرش آن را رول کنید و هرگز اقدام به تا کردن فرش ننمایید چون سبب شکسته شدن آن می شود.4) فرش را در مکان های مرطوب قرار ندهید زیرا رطوبت باعث پوسیدگی فرش می شود.5) وسایل سنگین نظیر مبلمان و کمد را روی فرش قرار ندهید زیرا سبب فشردگی الیاف در یک نقطه می شود و در صورت اجبار به این کار، هر چند وقت یکبار نیز جای وسایلی که روی فرش گذاشته اید را تغییر دهید.6) هفته ای یکبار فرش را با جاروبرقی تمیز کنید.7) اگر روی فرش لکه ای افتاد فورا آن را تمیز کنید. اگر لکه روی فرش باقی بماند پاک کردن آن سخت می شود و نمای فرش را تار و تیره می کند.8) هر چند وقت یک بار فرش را سر و ته کنید تا در معرض سایش قرار نگیرد.9) فرش را در زیر درها به گونه ای پهن کنید که در تماس مداوم با آن نباشد.10) شستن فرش را به شرکت های معتبر قالیشویی بسپارید و از شستن آن در خانه حذر کنید.11) اگر فرش را روی سرامیک یا موزاییک پهن کرده اید و این امر سبب حرکت فرش می شود می توانید از چسب های مخصوص فرش یا همان ترمز فرش یا آسترهای اسفنج مانند استفاده کنید.
آیا می دانید چگونه فرش ها را با شامپو فرش برق بیاندازید؟ برای اطلاع بیشتر این مطلب را بخوانید.
منبع: پرشین پرشیا