معماران برجسته: توجه به زیباسازی محیط پیرامون و طراحی منظر از گذشته های دور یکی از ارکان اصلی معماری ایرانی به شمار می رود، باغ سازی های ایرانی خود گواه بر اهمیت این موضوع در معماری بناهای شاخص گذشته ایران می باشند. “منظر به معنای محیط پیرامون است و بر فضای ملموس و رویت پذیر اطلاق می شود اما در معنای دیگر دلالت بر ذهنیتی دارد که در انسان به واسطه مواجهه با این فضای کالبدی، نقش می بندد. در حالتی دیگر می توان منظر را ترکیب این دو یعنی پدیده ای مرکب از ذهنیت و عینیت تعریف کرد." در تعریف ساده و ابتدایی از معماری منظر می توان گفت که این رشته تلفیقی از علوم مهندسی شهرسازی و مهندسی معماری است که به طراحی و فضاسازی در محیط باز می‌پردازد. دانشی که بی شک می توان به عنوان مکملی ارزشمند و پر نقش برای معماری یک بنا دانست. به همین منظور در این مطلب از چیدانه قصد داریم دیدگاه جمعی از معماران برجسته کشور را در زمینه نقش معماری منظر بر کیفیت فضای زندگی و تاثیر آن بر معماری امروز ایران را با شما در میان بگذاریم. با ما همراه باشید.
معماران برجسته ای که امروز در چیدانه به گفت و گو با آن ها پرداختیم:
مرتضی ادیب: معماری منظر در ایران دارای تاریخچه‌ای بسیار کوتاه در جریان حرفه‌های مرتبط با طراحی محیط است؛ هرچند در سطح جهانی نیز با وجود بیش از یک قرن قدمت در عرصه حرفه و آکادمی، این رشته هنوز در حال طی مراحل تکامل است. با وجود اینکه معماری منظر در بسیاری از مباحث به‌ویژه در زمینه مفاهیم مربوط به خلق و سازماندهی فضا و مکان، قرابت بسیار زیادی به معماری دارد، لیکن عرصه فعالیت آن که به طور معمول مرتبط با خلق، ساماندهی و مدیریت فضاهای باز طبیعی و مصنوع است و ارتباط ناگزیر معماری منظر با فرآیندهای جاری در این عرصه، باعث شده تا خصوصیات و ویژگی‌های خاصی برای آن پدید آید. خصوصیات ویژه این رشته باعث شده تا معماران منظر در کنار درک مفاهیم عمیق در مورد خلق فضا، نیازمند آشنایی و به‌کارگیری طیف وسیعی از دانش‌های مرتبط با رفتار انسان، مفاهیم هنری و تاریخی مرتبط با فضاهای باز و طبیعی، دانش و علوم مرتبط با طبیعت و مؤلفه‌های طبیعی و نیز دانش مهندسی برای ساخت و مدیریت منظر باشند.
تاکنون حضور معماران منظر در شکل‌دهی کیفیت‌های شهری با وجود تلاش‌های صورت گرفته، نتوانسته پررنگ و تاثیرگذار باشد. امروزه می‌توان جای خالی این نوع رویکرد را هم در فضاهای زندگی هر روزه و منظری که مردم به‌طور دائمی با آن در رابطه هستند و هم در فضاهای تفریحی و گردشگری شهری و عرصه‌های طبیعی در شهر مشاهده کرد. خلأ قانونی و حضور پررنگ رشته‌های دیگر همچون رشته‌های طراحی محیط یا مهندسی فضای سبز که فاقد این دیدگاه کل‌نگر هستند در سازمان‌های شهری و دولتی نیز به این مشکلات افزوده است. فضاهای باز رهاشده و بی‌کیفیت شهری از جمله خیابان‌ها، پیاده‌راه‌ها و میادین از جمله فضاهایی هستند که می‌توانند عرصه کار جدی و مهمی برای معماران منظر باشند. از سوی دیگر بازنگری در شیوه‌های باز زنده‌سازی فضاهای طبیعی شهری مانند رودراه‌ها با دیدگاه معماری منظر ضروری به نظر می‌رسد.
مریم یوسفی: برای به ثمر نشستن تلاش های حرفه ای در زمینه طراحی محیط های مناسب و با کیفیت برای مردم مجموعه ای از عوامل بایستی گرد هم آیند. به عنوان مثال در فضای عمومی شهرها با وجود قدمت و سابقه رشته های معماری و شهرسازی و نیز وجود معماران برجسته در کشور، با توجه به ضوابط و قواعد اجرایی ضعیف شاهد محله ها، فضاهای شهری، میادین و خیابان هایی هستیم که به مرور از کیفیت آن ها کاسته شده است. به صورتی که به جای شهرهای زیبا و انسان مدار، شهرهای چند پاره و فاقد هویت شهری داریم که گه گاه تک بناهای شاخص برآمده از کار معماران متعهد و کارفرمایان علاقمند در آن دیده می شود.
با این پیش زمینه برای تاثیر گذاری معماری منظر در معماری و شهرسازی امروز ایران به نظر نخستین قدم احترام به جایگاه تخصصی این رشته در میان فعالیت های مرتبط با خلق فضا در مقیاس معماری یا شهر است. اتفاقی که در سال های اخیر با افزایش پروژه های موفق از سوی معماران منظر در حال گسترش است و فضای کار را برای فعالیت این رشته مساعد تر نموده است. به گونه ای که شاهد حضور معماران منظر در پروژه های خصوصی یا عمومی در قالب دفاتر و یا شرکت های مشاور هستیم. اما از سوی دیگر برای تاثیر گذاری این حرفه در شهر نیازمند نوعی تغییر نگرش از سوی کارفرمایان پروژه های عمومی و شهری به ویژه در سازمان هایی مانند شهرداری، به موضوع طراحی منظر و ساماندهی فضاهای باز و یا طبیعی هستیم. بازنگری و تغییر در الگوهای فضاهای شهری، پارک ها و سایر عرصه های مرتبط مانند رود دره ها و مسیل های شهری، و استقبال از ایده های نو و متفاوت، بر آمده از شناخت انسان و نیازهای او می تواند اتفاقی قابل توجه و تاثیر گذار برای بهبود کیفیت محیط های شهری باشد.
سینا رزاقی: حرفه دانش معماری منظر با هدف ساماندهی مکان‌های مردمی و فضاهای عمومی در سطح شهر و فراشهر سعی در پیوند معانی، فرم و کارکردهای محیطی با یکدیگر داشته و از این رهگذر موجبات ارتقای کیفیت همه‌جانبه عرصه‌های بیرونی را فراهم می‌کند. نقش این تخصص در رشد و توسعه جنبه‌های گردشگری، تفریحی، اجتماعی و اقتصادی در جوامع امروزی بر همگان مشهود است؛ به گونه‌ای که انجمن‌ها و موسسات بین‌المللی متعددی با رویکرد ارتقای کیفی منظر در حوزه‌های انسان‌ساخت و طبیعی اقدام به انتشار مقالات و کتب متنوع و نیز اجرای طرح‌های ویژه و منحصربه‌فرد کرده‌اند.
در معماری و شهرسازی گذشته این مرز و بوم همواره تعامل روشنی میان عرصه‌های باز و بسته برقرار بوده است؛ به گونه‌ای که منظر به‌عنوان فضای باز ارتباط مشخص و تعریف‌شده‌ای با فضاهای بسته یعنی ابنیه داشته است. نمونه‌ای از جلوه این مفهوم را می‌توان در خانه‌های ایرانی شاخص در شهرهایی همچون کاشان و اصفهان به‌کرات مشاهده کرد. این مهم یعنی ارتباط میان منظر و ساختمان پس از ورود مکتب مدرنیسم به فراموشی سپرده شد؛ البته این فرصت یعنی برقراری مجدد ارتباط قوی و روشن میان عرصه‌های نامبرده که منجر به تقویت حوزه‌های نمادین، معنایی و کارکردی ابنیه می‌شود، امروزه بر عهده معماران منظر بوده و باید به این خلاء موجود به نحو مطلوبی پاسخ داد. در مجموع می‌توان گفت معماران منظر امروزه نقش ویژه‌ای در خلق و توسعه چشم‌اندازهای منحصربه‌فرد و زمینهای در شهر و طبیعت پیرامون شهر دارند. ساخت مناظر مصنوع در شهرها، توسعه فضاهای تفرجگاهی و ساماندهی زمینهای رها شده تنها بخشی از دامنه فعالیت وسیع معماران منظر در دهه‌های اخیر بوده است.
برای اینکه بتوانید پروژه ی خود را در بخش پروژه های برجسته چیدانه با نام خودتان ثبت کنید کافی است، عکس پروژه و مشخصات خود را به تلگرام چیدانه ۰۹۰۳۵۵۵۰۱۴۸ ارسال کنید. اهالی فن چیدانه مکانی است که معماران و متخصصان حوزه ساخت و دکوراسیون داخلی می توانند عضو شده و پروژه های خود را به نمایش بگذارند. اگر شما هم صاحب کسب و کاری در این زمینه هستید، هر چه سریع تر دست به کار شوید و پروژه ی خود را با مردم ایران به اشتراک بگذارید.
منبع: مجله منزل |نویسنده: ثمینا فراهانی| تحریریه چیدانه