باستان شناسان به‌تازگی موفق به کشف یک روستای قدیمی در اعماق دریاچه‌ای مرموز شده‌اند که سن تقریبی آن را نزدیک به ۸ هزار سال عنوان کرده‌اند. بنا بر اعتقاد پژوهشگران، این روستای مدفون در ژرفای دریاچه اوهرید نشان‌دهنده دژی مستحکم است که به احتمال زیاد بیانگر نخستین جوامع یک‌جانشین غیرمهاجر اروپایی است.
دریاچه اوهرید که حالا مورد توجه خاص باستان شناسان قرار گرفته در مرز آلبانی و مقدونیه واقع شده است. روستای مکشوفه در قسمتی از ساحل آلبانی قرار دارد و بنا بر احتمال، مردمانی که در آن زمان زندگی می‌کردند، صاحب کلبه‌های چوبی بوده‌اند. اوهرید حالا میزبان قدیمی ترین روستای اروپایی است!
تخمین زده شده جمعیت این روستای هشت هزار ساله بین ۲۰۰ الی ۵۰۰ نفر بوده و قدمت آن به‌طور تقریبی بین ۵۸۰۰ تا ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است. در سواحل آلبانی به‌طور معمول سیل‌های زیادی رخ می‌دهد و دریاچه اوهرید نیز که میزبان این روستا است، سیلاب‌های فراوانی را تجربه کرد. همچنین خانه‌های روستا روی پایه‌های چوبی واقع شده بودند.
به‌گفته یکی از باستان شناسان دانشگاه برن سوئیس به‌نام آلبرت هافنر، این سکونتگاه چند صد سال قدیمی‌تر از سکونتگاه‌های کنار دریاچه‌ای است که قبلا در نواحی مدیترانه و آلپ کشف شدند. بر اساس اطلاعاتی که ما داریم، این یکی قدیمی ترین سکونتگاه در اروپا محسوب می‌شود.
پروفسور هافنر و تیمی متشکل از باستان شناسان سوئیسی و آلبانیایی طی چهار سال گذشته به حفاری در دریاچه اوهرید مشغول بوده و به نتایج و شواهد تازه‌ای دست پیدا کرده‌اند. غواصان هر از گاهی همراه با تیم جستجو به اعماق این دریاچه رفته و سعی می‌کنند بقایای روستای ۸ هزار ساله را کشف و به خشکی منتقل کنند.
غواصان اخیرا به شواهدی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد سکونتگاه مذکور با هزاران تخته‌ی تیرمانند به زمین متصل شده بودند. این تیرهای چوبی در حکم سنگرهای دفاعی آنها بوده و هافنر به‌عنوان کارشناس خانه‌های دریاچه‌ای دوران نوسنگی اروپا می‌گوید ساکنان برای محافظت از خودشان به چنین روشی درختان یک جنگل را قطع کرده‌اند.
بنا بر تخمین و تحقیقی که باستان شناسان و محققان انجام داده‌اند، ۱۰۰ هزار تیر چوبی به کف دریا انتقال داده شده و به‌عقیده هافنر این‌ها گنجینه‌ای واقعی و ارزشمند برای تحقیق به‌شمار می‌روند. علاوه بر همه این‌ها دریاچه اوهرید یکی از قدیمی ترین دریاچه‌های جهان با قدمتی نزدیک به یک میلیون سال است.
کاوش در اعماق این دریاچه منجر به کشف اطلاعات مهمی درباره ساکنان این روستا شده است. غواصان باستان شناس موفق به کشف آثاری شده‌اند که از جنس چوب هستند (عموما بلوط). آدریان آناستازی، باستان شناس آلبانیایی معتقد است از تجزیه و تحلیل حلقه‌های درختان در خصوص شرایط آب و هوایی و محیطی آن دوره اطلاعات مهمی به‌دست آمده است.
آن‌طور که محققان گفته‌اند، منبع امرار معاش اهالی این روستا، کشاورزی و دام‌پروری بوده و ایلی جپالی، استاد باستان شناسی آلبانیایی که در سایت این روستا مشغول به فعالیت است می‌گوید دانه‌ها، گیاهان و استخوان‌های حیوانات در اعماق دریاچه مرموز اوهرید یافت شده است. هنوز راه زیادی تا بررسی کامل این منطقه در پیش است و شاید تحقیقات تا دو دهه دیگر ادامه پیدا کند.