برج رادکان، ساده اما پرابهت و باشکوه در منطقه‌ای کوهستانی جنگلی، بر فراز تپه‌ای واقع شده. این برج مربوط به قرن هفتم هجری است و در 26 کیلومتری شمال غربی شهرستان چناران در استان خراسان رضوی قرار دارد. برج رادکان تا 17 سال قبل به عنوان آرامگاه و بنای تاریخی عادی شناخته می‌شد تا اینکه مهندس منوچهر آرین راز 800 ساله برج رادکان را کشف کرد.
برای آشنایی با کشف راز 800 ساله برج رادکان و شناخت تاریخچه، معماری و تزیینات این برج تاریخی با این مطلب از چیدانه همراه باشید.
برج رادکان، به عنوان برج مقبره و مدفن یکی از اسپهبدان آل باوند طبرستان به نام ابو جعفر محمد بن وندربن باوندی شناخته می‌شد. تا اینکه پس از تحقیقات گسترده مهندس آرین مشخص شد برج رادکان 800 سال قبل یک موسسه نجومی، فضایی، علمی بوده که قابلیت تشخیص روزهای سال مانند چهار فصل، سال کبیسه، عید نوروز و اذان ظهر را داشته است.
بیشتر بخوانید: آثار به جا مانده از معماری برجسته ایرانی، خواجه نصیرالدین طوسی
براساس عبور نور از 12 دریچه برج، ماه‌های سال و زمان طلوع و غروب خورشید مشخص می‌شد. اگر هنگام عصر خورشید در راستای این دریچه قرار گرفت تابستان و اگر صبح در راستای این دریچه قرار گرفت، زمستان است.
میل رادکان چناران در دشتی میان توس و رادکان قرار گرفته و همتای آن در کردکوی به رادکان غربی مشهور است. گفته می‌شود حدود 800 سال قبل در دوره ایلخانان برج رادکان توسط خواجه نصیرالدین طوسی طراحی شده. برخی نام رادکان را با راه و مسیر یکی می‌دانند. “راد" و “رد" در زبان پهلوی به معنای نظم و ترتیب آمده و این برج در مسیر راه و جاده درست همین کار را می‌کند.
این برج تاریخی و بلند با توجه به اینکه در مسیر جاده ابریشم قرار گرفته در گذشته به عنوان راهنمای بازرگنان و مسافران کاربرد داشته. این بنا که به عنوان مقبره شناخته می‌شد، در گذر زمان آسیب دیده بود و قسمت فوقانی سردر و گنبد داخلی آن تقریبا تخریب شده بود. اما در سال ۱۳۴۶ شمسی، سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران به دستور فرح پهلوی آن را مرمت کرد.
این برج 12 ضلعی با 25 متر طول، دارای 12 دریچه، 12 دیوار، بدنه استوانه‌ای و گنبد مخروطی شکل است. مصالح بنا آجر و نوعی گچ است. در نمای خارجی، بین سر آجرها، تزئینات گچی تو رفته با انگشت دست دیده می‌شود. زیباترین قسمت نمای خارجی در بخش فوقانی است که دو ردیف تزئینات آجری با گچبری گل‌های مشابه گل لاله به همراه کتیبه‌های کوفی و پهلوی دور تا دور قسمت زیرین گنبد مخروطی برج قرار گرفته است. وجود کتیبه‌های پهلوی نشان دهنده حضور و تداوم زبان و خط پهلوی تا اواسط سده‌های اولیه اسلامی در این منطقه است.
این برج تا 17 سال قبل به‌عنوان برج مقبره شناخته می‌شد، کمتر کسی از آن بازدید می‌کرد و در حال تخریب بود. تا اینکه پس از زحمات فراوان مهندس منوچهر آرین و کشف راز 800 ساله برج رادکان، مورد توجه قرار گرفت و توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شد.
برای آشنایی با دیگر بناهای تاریخی و دیدنی ایران مطلب کاخ رضا شاهی یا هتل تاریخی نگین گچسر را از دست ندهید.