ایده بام سبز یکی از سودمندترین روش‌های سرمایه‌گذاری در بحث معماری سبز است. فرقی نمی‌کند صاحب یک مجتمع مسکونی باشید یا یک ساختمان اداری یا تجاری، طراحی روف گاردن در کنار مزایای زیست‌محیطی که دارد، منفعت‌های بی‌شماری به شما و فضای شهری می‌رساند. در این مطلب با همکاری گروه معماری دکوشیان قصد داریم درمورد مهندسی فضای سبز در حوزه معماری شهری و طراحی و اجرای روف گاردن یا بام سبز به طور مفصل صحبت کنیم. با ما باشید.
این روزها که اغلب مردم به آپارتمان‌نشینی و زندگی‌های فشرده شهری روی آورده‌اند دیگر خبری از آن خانه‌های بزرگ و حیاط‌دار سرسبز و باصفا نیست. کمبود فضای سبز، ترافیک، جمعیت زیاد شهری، آلودگی هوا و مشکلات زیست‌محیطی کلانشهرها را به جای وحشتناکی برای زندگی تبدیل کرده است. همه این مسائل بر روی کیفیت زندگی و طول عمر شهروندان تاثیر مستقیم دارند. فلذا متخصصین مهندسی فضای سبز چند سالی است که به صرافت گسترش فضای سبز شهرها افتاده‌اند تا از این طریق هم بار آلودگی را کاهش بدهند و هم طراوت و نشاط را به شهرنشینان برگردانند.
یکی از ایده‌های فوق‌العاده در زمینه توسعه فضای سبز ایجاد بام سبز یا روف گاردن است. روف گاردن این روزها بر روی بام ساختمان‌های زیادی اجرا می‌شود و این مساله فقط متعلق به مجتمع‌های مسکونی نیست. درواقع مهندسی فضای سبز برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی را در جهت دستیابی به بیشترین کیفیت زندگی در سایه اتکا به محیط زیست طرح‌ریزی کرده است.
روف گاردن به زبان ساده یعنی محوطه‌سازی بر بام ساختمان. مهندس فضای سبز که در زمینه باغبانی، معماری و طراحی محوطه تخصص دارد بر روی بام ساختمان‌ها بستری را برای رشد و پرورش انواع گیاهان فراهم می‌کند و در کنار آن امکاناتی را گرد هم می‌آورد که افراد حاضر در آن مکان از این فضای سبز لذت بیشتری ببرند. این فضای سبز حاصل‌شده تنها به سرسبزی و باصفا شدن فضای شهری کمک نمی‌کند، بلکه این ایده اهداف مختلفی را پوشش می‌دهد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
بسیاری از خانواده‌ها هنگام طراحی روف گاردن به مهندسین فضای سبز ایده می‌دهند. بعنوان مثال یک خانواده عاشق محوطه‌سازی سنتی است و ترجیح می‌دهد بام سبز ساختمانش نیز در همین سبک طراحی شود و روی پشت بام خود یک روف گاردن سنتی داشته باشد. اما برخلاف آنچه که عموم تصور می‌کنند روف گاردن فقط یک محیط لاکچری برای لذت بردن از یک طبیعت کوچک است، این مزیت فقط یک بخش از مزایای بیشمار روف گاردن به شمار می‌آید. در ادامه به بررسی مزایای دیگری از بام سبز می‌پردازیم:
روف گاردن‌ها عایق‌های مقاومی در برابر سرما و گرما هستند. در نتیجه تعبیه بام سبز برای ساختمان این امتیاز را دارد که اتلاف انرژی ساختمان به حداقل می‌رسد و هزینه مصرفی خانواده‌ها به شذت کاهش می‌یابد.
همانطور که می‌دانید درختان و گیاهان پالاینده آلودگی‌های محیطی هستند. فضای سبز آلودگی را از فضای پیرامونی خود تحویل می‌گیرد و هوایی پاک و تازه به محیط وارد می‌کند. این مزیت در کلانشهرهایی مانند تهران که در تابستان و زمستان از آلودگی‌های شدید ترافیک شهری و گرد و غبارهای فصلی رنج می‌برد بسیار مهم و ارزشمند است.
گیاهان ارزان‌ترین و طبیعی‌ترین عنصر برای از بین بردن آلودگی صوتی هستند. افرادی که در مناطق شلوغ و پرتردد زندگی می‌کنند خوب می‌دانند که صداهای مزاحم تا چه حد می‌تواند ریتم طبیعی زندگی را تحت تاثیر قرار بدهد و کیفیت آن را پایین بیاورد. یکی از دلایل گرایش مردم در مناطق پرترافیک به طراحی روف گاردن بر روی بام خانه‌ها به همین دلیل است، یعنی حذف صداهای محیطی و افزایش آسایش و رضایتمندی صاحبخانه‌ها.
این مزیت بالاخص در مناطق پرباران یک امتیاز ویژه محسوب می‌شود. زیرا در این نواحی آبیاری گیاهان موجود در روف گاردن توسط آب باران تامین می‌شود و از این طریق آب حاصل از بارندگی‌ها در جهت مناسبی به مصرف رسیده و کنترل می‌شود.
این ویژگی برای افرادی که اهل تفریح و دورهمی هستند یک امتیاز ویژه محسوب می‌شود. زیرا دیگر نیازی نیست تا برای رسیدن به یک محیط سبز و مطبوع مسیر طولانی را طی کنید، درواقع شما در کنار خانه و خانواده خود یک پارک خانگی امن و همیشه سبز دارید.
شاید برایتان جالب باشد اما بام سبز با توجه به سلیقه کارفرما و همچنین استحکام ساختمانی که روف گاردن روی آن در حال اجراست به سه روش طراحی می‌شود:
روش گسترده: برای بام ساختمان‌هایی که یا طول عمر بالایی دارند یا استحکام مناسبی برای تحمل بار اضافی ندارند. در این روش سطوح چمن‌کاری گسترده روی پشت بام اجرا می‌شود بدون آن که به بدنه سازه فشار بیاورد.
روش متمرکز: این روش دقیقا مشابه با محوطه‌سازی فضای باغ و ویلاهاست و برای سازه‌هایی طراحی می‌شود که تحمل وزن زیادی دارند. محصول نهایی کار در روش متمرکز بام سبز دقیقا مشابه با یک پارک و فضاهای سبز شهری است.
روش پرتابل: این روش به زیرساخت خاصی نیاز ندارد و بر روی انواع بام‌ها قابل اجراست. در روش پرتابل و مدولار از قطعات پیش‌ساخته شامل گیاهان پوششی و انواع درخت‌ها و درختچه‌ها برای ایجاد فضای سبز استفاده می‌شود.
اگر مایل هستید در این مورد بیشتر بدانید می‌توانید مقاله انواع روف گاردن را بخوانید.
اگر قصد دارید بر روی پشت بام ساختمان خود روف گاردن اجرا کنید بهتر است این کار را به دست یک متخصص بسپارید. در رشته مهندسی فضای سبز متخصصانی آموزش می‌بینند که با در نظر گرفتن تمام نکات ایمنی و فنی، بهینه‌ترین فضا را برای ساختمان شما طراحی می‌کنند. در طراحی بام سبز رعایت این نکات توسط کارشناسان مهندسی فضای سبز بسیار مهم و کاربردی است:
سوال مهم اینجاست: آیا می‌توانیم روف گاردن را بر روی تمام بام‌ها اجرا کنیم؟ پاسخ متخصصان گروه معماری دکوشیان به این سوال «قطعا خیر» است! بام سبز به سازه تحتانی خود بار اضافی تحمیل می‌کند و ساختمان باید تحمل این وزن را داشته باشد. اگر ساختمان مقاومت کافی نداشته باشد اجرای روف گاردن می‌تواند گاها آسیب‌های جبران‌ناپذیری به بدنه آن وارد کند. در این صورت نه تنها پروژه طراحی فضای سبز بی‌نتیجه باقی می‌ماند بلکه یک ساختمان سالم نیز به دست ما دچار صدمات جدی و خطرآفرین شده است.
اما بر فرض آن که در طراحی سازه بار اضافی روف گاردن لحاظ شده باشد به نظر شما این پروژه در بام چه مدل ساختمان‌هایی قابلیت اجرا شدن دارد؟ روف گاردن‌هایی که شما تابحال از نزدیک دیده‌اید متعلق به چه نوع ساختمانی بوده است؟
جالب است بدانید که حتی بام ساختمان‌های متروکه و بلااستفاده نیز می‌تواند بستر خوبی برای اجرای روف گاردن باشد. بجز ساختمان‌های مسکونی، مجتمع‌های تجاری و اداری، مهدکودک‌ها، رستوران‌ها، بیمارستان‌ها و مهدکودک‌ها نیز گزینه‌های خوبی برای اجرای بام سبز هستند. حتی برخی شرکت‌های خصوصی به جهت ادای احترام به سلامت و آرامش ذهنی کارمندان و مراجعان خود از ایده روف گاردن استفاده می‌کنند.
طراحی روف گاردن بر روی پشت بام ساختمان‌ها یک ایده عالی برای افزایش سرانه فضای سبز شهری است. بام سبز علاوه بر زیباسازی فضای شهری به کاهش اتلاف انرژی، پاکسازی هوا و کاهش بار سیستم فاضلاب شهری کمک بسزایی خواهد کرد. مهندسی فضای سبز با در نظر گرفتن قوانین فنی و نکات ایمنی به طراحی اصولی روف گاردن خواهد پرداخت. اگر شما هم قصد اجرای روف گاردن بر روی پشت بام ساختمان خود را دارید می‌توانید از طریق صفحه گروه معماری دکوشیان با کارشناسان این حوزه در ارتباط باشید و از مشاوره‌های تخصصی این مجموعه کمک بگیرید.