پایتخت به دلیل جاذبه‌های گوناگون فرهنگی و تاریخی، گردشگردان داخلی و خارجی را بسیاری به خود جذب می‌کند. در این میان خانه امام جمعه در مرکز تهران با ویژگی‌های خاص خود “لقب نفیس‌ترین خانه تهران" را به خود اختصاص داده! خانه امام جمعه عمارتی قاجاری و دارای تزئینات باشکوهی مانند آینه‌کاری، نقاشی روی گچ، گچبری، ارسی و شیشه‌های رنگی است. که در مقایسه با عمارت شمس‌العماره کاخ گلستان، از ارزشمندترین خانه‌های تاریخی تهران محسوب شود.
اگر از مسیر پر پیچ و خم کوچه‌های محله قدیمی عودلاجان تهران، عبور کنید. به خانه امام جمعه می‌رسید. این خانه در خیابان ناصر خسرو، پایین‌تر از میدان توپخانه قدیم و امام خمینی امروز، روبروی وزارت اقتصاد و دارایی در پلاک 3 کوچه امام جمعه قرار گرفته.
خانه امام جمعه در اواسط دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار، ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۰ه.ش ساخته شد. این بنا که قدمت آن دست‌کم به یک قرن می‌رسد، در فهرست آثار ملی ثبت شده. در ابتدا این بنا خانه میرزا آقاخان نوری صدراعظم ناصرالدین‌شاه بود. اما بعدها سیدابوالقاسم پسر ارشد سیدزین الدین امام جمعه و نوه دختری معیرالممالک آن را خریداری کرد. سیدابوالقاسم پس از فوت پدر، امامت جمعه و تولیت مسجد امام را برعهده گرفت و چندی بعد با دختر مظفرالدین شاه به‌نام شکوه‌الدوله ازدواج کرد. او از اواخر حکومت محمدشاه قاجار تا بعد از مشروطه، امام جمعه تهران بود.
هنگامی که از ورودی وارد مجموعه شوید پس از راهرویی نسبتا باریک به حیاطی می‌رسید که در آن، عمارتی باشکوه و باصلابت چشم‌ها را به خود خیره می‌کند. ویژگی شاخص بنا تلفیق هماهنگ و متناسب معماری سنتی با عناصر تازه وارد فرنگی است. بنا حدود ۸۷۹ مترمربع زیربنا دارد. جلوی عمارت، ایوانی با دو ستون بلند قرار گرفته.
طبقه اول دارای حوضخانه و طبقه دوم شامل تالار تابستانی و زمستانی است که با ارسی‌های کشویی از یکدیگر و فضای بیرون، جدا می‌شوند. تا اگر تعداد مهمان‌ها در تالار زیاد شد سردری‌ها باز شده و فضا به سالنی بزرگ تبدیل شود.
خانه امام جمعه از بناهای مسکونی اعیانی است که دو بخش اندرونی و بیرونی دارد. اندرونی که برای سکونت افراد خانه و خدمه بوده، متاسفانه سال‌ها پیش، تخریب و به مدرسه تبدیل شده. اما بخش بیرونی که محل پذیرایی مهمانان بوده، همچنان باقی‌مانده.
خانه امام جمعه، مانند بسیاری از خانه‌های اعیانی ایران قدیم تزیینات چشم‌نواز زیادی دارد. با نقاشی، گچبری و آیینه‌کاری تزیین شده. در تزیینات از تصاویر زنان غربی و تلفیق طرح‌های گچبری غربی کنار آینه‌ها استفاده شده. در بین قاب‌ها و ارسی‌ها مهرچاپ به سبک ایرانی به‌صورت گره‌چینی مشبک با شیشه‌های رنگی یا سه‌لابری با طرح‌های اسلیمی و غربی همه در کنار هم به کار رفته‌اند.
پیشانی شیروانی خانه از آرامگاه کوروش الهام گرفته! زیباترین بخش طبقه اول، یعنی حوضخانه با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه کف به رنگ آبی، چشم گردشگران را به خود جلب می‌کند. شاید برجسته‌ترین و باارزش‌ترین عنصر تزیینی به کار رفته در این بنا، ارسی ۹ لنگه با ظریف‌ترین گره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی است که تالار را از ایوان و اتاق‌های گوشوار جدا می‌کند. در قسمتی از حیاط، استادکاران با هنر سنگ‌تراشی و حکاکی روی آن نقوش بسیار زیبایی خلق کرده‌اند.
در این خانه به خوبی ردپای هنر ایران باستان در سنگ برجسته‌های حیاط به صورت برگ پنجه‌ای و در گچبری‌های خانه به‌صورت زنجیره‌وار با ترکیبی از طرح‌های گیاهی و هندسی دیده می‌شود. حیاط‌سازی زیبای این خانه با حوض و باغچه از معتبرترین عناصر خانه ایرانی به شمار می‌رود.
خانه امام جمعه پیش از انقلاب در اختیار وزارت فرهنگ و هنر بود و امروز در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور است. از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۵1 ه.ش پس از انتقال مالکیت به وزارت فرهنگ و هنر، نخستین تعمیرات توسط سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی ایران روی بنا انجام شد. و از خانه به‌عنوان مرکز آشنایی دانشجویان رشته‌های معماری و هنر با ویژگی‌های معماری سنتی استفاده شد. در سال‌های بعد بر اثر حوادثی مانند اصابت موشک در فاصله ۲۵ متری خانه در جنگ ایران و عراق، انفجار بمب در میدان امام و احداث پارکینگ طبقاتی در مجاور خانه خسارات جبران ناپذیری به بنا وارد شد!
با تمام این اوصاف خانه امام جمعه، نفیس‌ترین خانه تهران، به‌عنوان یادگار ارزشمندی از بناهای دوره قاجار همچنان پابرجاست. این روزها بازدید از خانه امام جمعه غیر از روزهای تعطیل امکان‌پذیر است.