طراحی پلان بام سبز طراحی یک بام گیاهی و زیستی است که به‌وسیله سیستم منحصر به فرد خود، رشد گیاه را بر سطح بام امکانپذیر کرده و در عین حال از انواع بام سبز محافظت می‌کند. کاشتن درخت و سبز کردن گیاه روی پشت‌بام، می‌تواند ایده طراحی بام سبز خوبی باشد که از سه جهت مفید است: اول اینکه حال‌تان را خوب کرده و هوای شهرتان را کمی تمیزتر می‌کند. در ضمن هزینه‌های گرمایشی خانه‌تان کمتر می‌شود. ایرانی‌ها یک فایده دیگر هم برای این فضاهای مهربان سراغ دارند؛ آنهایی که هنوز اهل شب‌نشینی روی پشت‌بام‌شان هستند، می‌توانند با صرف اندکی هزینه و کمی حوصله، یک جای جمع و جور و باطراوت بسازند. چیدانه در این مقاله با گروه طراحی فضای سبز و روف گاردن رستاک همراه شده و نحوه و اصول طراحی بام سبز را برایتان بیشتر شرح می‌دهد.
اصول طراحی بام سبز، روی پشت‌بام که زیبایی و جلوه خاصی دارد معمولا به سه بخش تقسیم می‌شود:
با یک مهندس سازه و یا اهالی فن متخصص در زمینه طراحی بام سبز در ایران درباره تغییر کاربری پشت‌بام‌تان مشورت کنید. شما باید بدانید ساختار پشت‌بام‌تان می‌تواند وزن اضافی یک باغچه تازه را تحمل کند یا نه. قوانین مربوط به شهرداری‌تان را هم چک کنید که مبادا طراحی بام سبز روی پشت‌بام با اصول خاصی مخالف باشد. به طور کلی هر مترمربع باغچه حدود 800 گرم وزن ساختمان‌تان را افزایش خواهد داد.
شیب پشت‌بام باید طوری باشد که وسط ساختمان‌تان چاله نیفتد و گرفتارتان نکند. کارشناسان می‌گویند، شیب 40 درجه برای شیروانی‌ها به اندازه کافی مطمئن است و می‌تواند بهترین شیب برای طراحی بام سبز باشد.
قبل از اینکه بام سبز را پر از درخت کنید، به فکر زهکشی ساختمان‌تان باشید. راه آب باید طوری باشد که در نهایت به ناودان برسد و گوش شما را از شنیدن صدای شلپ‌شلوپ خلاص کند.
روی سقف خانه را حتما عایق کنید وگرنه چند وقت بعد از باغبانی سقف خانه روی سرتان خراب می‌شود. هرقدر هم که خودتان خبره هستید، این یک کار را به اهل فن بسپارید و خودتان نظاره کنید! لایه بعدی که روی عایق و لایه ضد آب قرار می‌گیرد، خاک است. یادتان باشد در این بخش هم زهکشی را فراموش نکنید. خوشبختانه برای زیرسازی باغچه بام سبز گزینه‌های زیادی دارید اما این دلیل نمی‌شود که توصیه‌های بنا را دست‌کم بگیرید. بعضی از گزینه‌های کلی شما این‌ها هستند: زغال سنگ نارس، خاک رس، مالچ، فوم گلفروش، پلیمرهای ضد آب و… . راستی! در این میان هوای جیب‌تان را هم داشته باشید.
آدم است دیگر، دلش تنوع می‌خواهد. باغچه‌تان را بنابر گیاهان خانگی که قرار است داشته باشید، بخش‌بندی کنید. بعد از زیرسازی درست و حسابی حالا وقت این است که در باغچه‌تان خاک بریزید. خاک باغچه چون وزن خیلی زیادی دارد، معمولا برای طراحی پشت‌بام‌های سبز استفاده نمی‌شود.
توصیه گروه طراحی فضای سبز و روف گاردن رستاک این است که حواس‌تان به این چند ویژگی در نحوه طراحی بام سبز مدرن باشد: اولا خاک باغچه پشت‌بامی‌تان باید تا حد امکان سبک باشد و دوم اینکه باید جنسش طوری باشد که آب را نگه ندارد. شما می‌توانید از مخلوط خاک‌های ارگانیک و غیرارگانیک استفاده کنید. اینجا هم گزینه‌های زیادی پیش روی‌تان است؛ از تورب خزه و پوسته نارگیل گرفته تا پرلیت و… . در این مرحله هم لطفا با یک اهل فن مشورت کنید و بی‌گدار به آب نزنید.
درختان و گیاهانی را پیدا کنید که در محل زندگی‌تان راحت‌تر رشد می‌کنند. دنبال گیاهانی باشید که آب کمتری نیاز دارند. سقف‌های ما طاقت توفان‌های سهمگین و باران‌های شبانه‌روزی را ندارد و در این شرایط اشک‌شان درمی‌آید! غیر از نیاز کم به آب، دنبال گیاهانی باشید که در شرایط مختلف آب و هوایی خم به ابرو نمی‌آورند. گیاهانی که قرار باشد با یک تابش تند خورشید خانم یا وزش نسیم ملایم صبحگاهی قهر کنند، اهل پشت‌بام‌نشینی نیستند.
تقریبا همه انواع گیاهان قابلیت رشد بر روی بام سبز را دارند. اما عوامل محدودکننده متعددی مانند عمق بستر، میزان تابش خورشیدی، آب و هوا، رطوبت بستر، بقای گونه‌های گیاهی بام‌های سبز را تعیین می‌کنند. علاوه‌براین انتخاب نوع گیاه به سازه بام و میزان مقاومت آن نیز بستگی دارد.
گل و گیاهانی که به‌عنوان پوشش گیاهی در طراحی بام سبز مدرن استفاده می‌شوند، شامل گیاهان پوششی، گیاهـــان زینتی (انار، فلفـــل و …)، درختـــان مقاوم، گل‌های چهار فصـــل و فصلی، بوته‌های میوه، ســـبزیجات و ســـیفی‌جـــات ارگانیـــک، درختـــان میـــوه، بوته‌های ســـبز و رنگی و بســـیاری از گیاهان دیگر می‌توانند فضای مفرحی را برای دورهمی‌های شما فراهم کنند.
یک نکته جالب در نحوه طراحی بام ســـبز، سبز بودن گیاهان در چهار فصل، بـــدون نیـــاز به نگهـــداری و کاشـــت ســـالانه است. پس هم در فصل سرما و هم در فصل گرما سبزی بام سبزتان، با رشدی چند برابر سیستم سنتی حفظ می‌شود.
نکات زیر به شما در انتخاب گیاهان مناسب برای طراحی بام سبز پشت‌بام کمک می‌کند:
یک توصیه کوچک اما مهم یادتان باشد. این توصیه همیشه جواب می‌دهد. گیاهانی که قرار است تهیه کنید را از فروشندگان محلی و دست اول بخرید؛ چون مغازه‌های پرآب و تاب قیمت‌شان بیشتر است و قدرت جیب شما محدود. از گیاهان آپارتمانی استفاده کنید که جای کمتری می‌گیرند. قرار نیست سرو شیرازی روی بام سبز منزلتان داشته باشید یا یک درخت سکویا بالای آسمانخراش‌تان پرورش دهید؛ همین‌قدر که حال خودتان و هوای شهرتان خوب شود، کافی است.
این توصیه به نظر عجیب می‌رسد اما تو را به خدا حواس‌تان به آب دادن گیاهان‌تان باشد و همان‌قدری که واقعا به آب نیاز دارند، سیراب‌شان کنید. افراط و تفریط نکنید. قرار نیست شلنگ آب را شبانه‌روز باز بگذارید. از طرفی هم نباید بندگان سبز خدا را به امید باران رها کنید. اگر زمانی باران گرفت، خودتان آب به درخت‌ها ندهید و بگذارید خودشان با آب باران صفا کنند. این توصیه آخر را هم در مورد طراحی پلان بام سبز از ما داشته باشید؛ حواس‌تان به آب دادن منظم به گل‌های‌تان باشد. به قول شازده کوچولو آدم در برابر گل‌هایی که اهلی‌شان کرده، مسئول است.
مطلب پیشنهادی: ایده های بیشتر برای طراحی بام سبز مدرن
ضخامت بام سبز می‌تواند در به وجود آمدن انواع طراحی بام سبز و سه سیستم کارآمد تاثیرگذار باشد.
پیشنهاد مطلب: 22 ایده روف گاردن سنتی برای داشتن بام سبز نوستالژیک
در سیستم گسترده بخش زیادی از بام سبز را چمن تشکیل می‌دهد و سازه‌هایی مانند آلاچق و مبلمان و… وجود ندارد. در این نوع سیستم‌ها از لایه کاشتی به ضخامت 5 الی 15 سانتی‌متر استفاده می‌شود. بنابراین با خیال راحت، گیاهان با ریشه‌های کوتاه مثل گیاه سدوم و خزه را در بام سبز خود بکارید. از نظر اقصادی هم بام‌های سیستم گسترده، نیازمند حداقل سیستم تاسیسات نگهداری و درنتیجه هزینه کمتری هستند.
در نحوه طراحی بام سبز متمرکز شاهد عناصری همچون نیمکت و مبلمان‌های شهری هستیم. در سیستم متمرکز از گیاهان متنوع‌تری نسبت به حالت گسترده و همچنین درخت و درختچه و بوته استفاده می‌شود و به خاطر همین وزن بیشتری به بام وارد می‌شود. عمق لایه کشت در این نوع بام سبز حداقل 30 سانتی‌متر است و هر گیاهی که دوست دارید را در این بام سبز می‌توانید بکارید. هنگام طراحی سازه بنا، این بار اضافی که سیستم بام سبز در حالت اشباع با آب، (باری بین300 الی 700 کیلوگرم بر مترمربع به سازه بنا اضافه می‌کند)؛ را باید درنظر گرفت. بدون تقویت سازه، طراحی بام سبز پشت‌بام، اجرایی نیست و اجرای این سیستم معمولا هزینه بالایی هم دارد.
طراحی پلان بام سبز هیبرید، ترکیبی از دو بام سبز گسترده و متمرکز است. از خوبی‌های سیستم روف گاردن مدولار یا بام سبز هیبرید، امکان اجرا به روی تمامی بام‌ها، بام‌های ساخته شده و بام‌های درحال بهره‌برداری است. پوشش گیاهی در سیستم مدولار تنوع زیادی را شامل می‌شود و به‌صورت غیرمستقیم و در جعبه‌های مخصوصی کاشته می‌شوند. در سیستم هیبرید یا ترکیبی، انواع آلاچیق‌ها و مبلمان‌های شهری با طرح‌های متنوع، زینت‌بخش پشت‌بام خواهند بود و بنابراین یک پارک شهری کوچک بر روی پشت‌بام سبز خانه در انتظارتان است.
مزایا:
معایب:
هنگامی که تصمیم به استفاده از بام سبز می‌گیرید، مهم است که مزایا و معایب آن را با شرایط و نیازهای خاص خودتان مقایسه کنید.
ضوابط طراحی بام سبز برای بهتر شدن، نیاز به اصول و قواعد خاصی دارد. همینطور نکات طراحی بام سبز، باعث شد که ما در این مقاله به اختصار آنها را بیان کنیم. این را هم بدانید که طراحی پشت‌بام سبز به عقیده بیشتر کارشناسان در افزایش انرژی افراد نقش موثری داشته و اجرای آن اصلا برای ساختمان‌ها مضر نیست. علاوه‌براین فضای مناسبی برای آرامش بوده و به ارزش ملک و به اجاره و فروش خانه نیز کمک بسیاری می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه طراحی فضای سبز پشت‌بام آپارتمان، با گروه طراحی فضای سبز و روف گاردن رستاک در ارتباط باشید.